Pret, Poen en Prestige

Geplaatst door

Peter Hein en ik zijn meer van de inhoud dan van de techniek achter deze site. Gelukkig hebben we in de loop van de jaren regelmatig een beroep mogen doen op Jasper, iemand die juist heel veel van de techniek achter websites weet. Hij heeft een keer iets gezegd dat me altijd is bijgebleven, namelijk dat er drie reden zijn om dingen te doen: pret, poen en prestige. Hij hielp ons voor de pret en daar zijn we heel dankbaar voor. Wij doen het namelijk ook voor de pret (en een beetje prestige), poen levert de website niet op (en dat vinden we prima).

Ik denk dat de spellenwereld vol is met mensen die hun steentje bijdragen voor de pret en misschien een beetje prestige, zelfs als ze ook wat poen moeten verdienen om hun schoorsteen te laten roken. Of het nou gaat om mensen die een spel bedenken, de kleine spellenuitgeverijen, spellenwinkels, organisatoren van spellendagen en -beurzen of mensen zoals wij die over spellen schrijven. Zelfs de uitgeverijen die inmiddels wel groot zijn geworden, zijn vaak ooit begonnen uit liefde voor de hobby. Denk aan Michael Bruinsma die begon als eenmansbedrijfje en buitenlandse spellen naar Nederland haalde en die vandaar uit 999 games heeft opgebouwd.

Dankzij al die enthousiastelingen is de spellenwereld de afgelopen jaren volwassen geworden. Spellen zijn niet alleen meer iets voor kinderen en een klein groepje nerds, maar zijn een hele normale tijdsbesteding voor grote groepen mensen geworden. En dat opent deuren voor partijen die meer geïnteresseerd zijn in de poen dan in pret en prestige. En het grootste voorbeeld op dat terrein is wel dat in 2014 een grote investeringsmaatschappij (Eurazeo) Asmodee (een Franse spellendistributeur en uitgever) overnam. Asmodee is sindsdien zelf ook op het overnamepad en neemt de ene na de andere spellenuitgever over. Na een paar jaar heeft Eurazeo Asmodee weer doorverkocht aan een andere investeringsmaatschappij (PAI-partners). Veel spellenliefhebbers worden een beetje zenuwachtig van deze belangstelling van “het grote geld” voor onze hobby. Zijn onze geliefde spellen wel in goede handen van partijen die het om de poen te doen is? In dit blog deel ik mijn gedachten, zowel als spellengek maar ook als econoom, daar over.

Er zijn twee belangrijke bronnen van inkomsten voor investeringsmaatschappijen van hun beleggingen: de winst die ze via dividenden kunnen laten uitkeren en de waardestijging van hun beleggingen die ze ten gelde maken op het moment dat ze hun investering weer door verkopen.

Laten we eens kijken naar hoe een investeringsmaatschappij de winst van een onderneming kan opvijzelen. Winst is het verschil tussen de opbrengst en de kosten en je kan proberen aan beide knoppen te draaien. Als het je lukt om je onderneming winstgevender te maken, dan volgen vervolgens de koersstijgingen doorgaans vanzelf.

Een investeringsmaatschappij zou allereerst kunnen proberen om de prijzen te verhogen. Maar dat kan natuurlijk niet straffeloos. Hoe hoger de prijs, hoe minder je doorgaans verkoopt. Zeker in een markt waar heel veel concurrentie is, zullen sommige mensen geen zin hebben om een duur spel te kopen als er ook een goedkoper alternatief is. Voor spellen geldt alleen natuurlijk wel dat mensen het ene spel leuker vinden dan het andere. Voor populaire titels (Catan, Carcassonne, Ticket to Ride) kan je daardoor misschien wel wat meer vragen dan voor onbekende spellen. Je ziet dan ook dat Asmodee niet zo maar lukraak uitgeverijen overneemt, maar zich vooral richt op uitgeverijen die een spellenhit in hun portefeuille hebben. Dit is slim: als je de prijzen van een populaire titel verhoogd, dan kopen mensen misschien in plaats daarvan een ander populair spel. Maar als je nou heel veel populaire spellen in je portefeuille hebt, dan maakt het je niet uit of iemand Ticket to Ride te duur vindt en dus maar Pandemie koopt, in beide gevallen rolt het geld naar jouw portemonnee.

Maar je kan natuurlijk ook je winst verhogen door meer te verkopen. En dan helpt het juist als je de prijzen verlaagt. Je verdient dan per spel misschien wel wat minder, maar als je er daardoor heel veel meer verkoopt, dan blijft er onder de streep alsnog meer geld over.  Ook helpt het als je een groter netwerk hebt dat je in kan zetten voor al je spellen, waardoor je je spellen op meer plaatsen in de schappen komt te liggen en je dus meer kansen hebt om je spel te verkopen.

Behalve via de opbrengst-kant kan je ook via de kosten-kant proberen de winst te verhogen. En daar liggen meerdere kansen. Ik kan me bijvoorbeeld voorstellen dat aan de productie-kant het wel eens voordelen kan opleveren als je op een grotere schaal spellen gaat laten maken. Je kan dan vast betere afspraken maken met de grondstoffenleveranciers en fabrieken die de spellen maken. Of misschien kan je op een gegeven moment wel je eigen productie gaan doen. En als je op die manier je kosten kan drukken, dan kan je die ruimte misschien wel gebruiken om de prijzen te verlagen en daardoor nog meer te verkopen.

Ook zouden uitgeverijen gebruik kunnen gaan maken van hetzelfde distributiekanaal en daardoor kosten kunnen ontdubbelen (één website waar je alle spellen kan bestellen die vervolgens met dezelfde zending naar de spellenwinkel gebracht kunnen worden).  Dat is pure winst. En het mooie is: dat is niet alleen winst voor de uitgever, maar ook voor de winkelier die minder moeite hoeft te doen om al die verschillende spellen in te kopen. En dat is weer mooi nieuws voor de spellenliefhebber die misschien wel uit een groter aanbod aan titels kan kiezen in de spellenwinkel.

Maar er zijn ook (vanuit het perspectief van de spellenliefhebber) minder sympathieke manieren om kosten te besparen. Je kan bijvoorbeeld minder service bieden. Zo heeft Asmodee in Amerika het beleid ingevoerd dat als er iets mis is met een spel dat je gekocht hebt, dat je dan terug moet naar de winkel waar je het spel hebt gekocht. De winkel kan dan vervolgens bij Asmodee een vervangend spel aanvragen (dus niet het onderdeel, maar meteen het hele spel). Als je een tweedehands spel koopt en er een onderdeel mist, hoef je ook niet meer bij ze aan te kloppen met de vraag of ze nog een oranje pion hebben. Ze hebben geen depot meer met reserveonderdelen. Ik vind dit niet echt heel klantvriendelijk, het is voor de klant makkelijker om een mailtje te sturen naar een klantenservice dan om terug te gaan naar een winkel met een spel alleen omdat er één klein onderdeeltje mist. Ook is het niet heel milieuvriendelijk om een heel spel te vervangen als er een klein onderdeel mist. Op de website van Asmodee voor Nederland vond ik geen informatie over hoe je hier een missend onderdeel kan vervangen en via dochter Days or Wonder word ik daarvoor naar een facebook-pagina gestuurd. Ik vind dat geen prettige manier van werken.

Als je een kleine, onbekende spellenuitgever bent, dan moet je natuurlijk meer moeite doen om je spellen in het schap te krijgen dan als je een grote aanbieder bent met allemaal toptitels in je portefeuille. Hoe belangrijker je bent, hoe meer je ook kan eisen van de winkeliers die jouw spel willen verkopen. Je kan ze bijvoorbeeld een kleinere marge geven zodat je zelf meer van de winst houdt of je kan minder gunstige voorwaarden stellen. In Amerika mogen winkeliers nu bijvoorbeeld hun Asmodee-titels niet meer direct aan klanten in het buitenland verkopen. Dat is vervelend voor de mensen die in landen wonen waar sommige spellen nooit zijn uitgegeven en waar het lastig is om import spellen te kopen.

Ook kan je in de kosten snijden door minder tijd en geld te besteden aan de ontwikkeling van nieuwe spellen. Je kan rustig wachten tot andere uitgevers een succesvolle titel hebben gedacht en dan proberen die uitgevers over te nemen. Ondertussen verdien je je geld wel met de successen uit het verleden (de spellen zelf, uitbreidingen en spin-offs).

De moraal van dit verhaal is dus dat de interesse van investeringsmaatschappijen voor onze poen twee kanten op werkt . Het hoeft niet alleen maar slecht nieuws te zijn. Zonder pret geven wij per slot van rekening onze poen niet af en dus heeft een investeringsmaatschappij er belang bij om klanten tevreden te houden door er voor te zorgen dat interessante titels makkelijk verkrijgbaar zijn tegen een concurrerende prijs. Als ze het te bont maken, dan zijn er bovendien nog genoeg andere uitgevers van goede spellen waar we bij terecht kunnen. En dat beperkt weer de ruimte van grote uitgeverijen om helemaal los te gaan. Dat neemt niet weg dat  investeringsmaatschappijen als ze dat kunnen, gebruik zullen maken van de ruimte die er is om de prijzen te verhogen en/of de kosten te verlagen door bijvoorbeeld slechtere service te geven of minder te investeren in innovatie. Er zijn dus ook wel echt schaduwkanten. Ik vind het opheffen van de klantenservice waar je laagdrempelig een vervangend onderdeel kan aanvragen bijvoorbeeld wel een beetje zorgelijk. Stel dat ik bijvoorbeeld op Spiel een Asmodee-spel koop bij een Asmodee-stand, waar kan ik dan terecht?

Gelukkig zijn er echter in de spellenwereld ook nog heel veel mensen die voor de pret en/of prestige beginnen. Ik denk dat weinig auteurs bij hun eerste spel verwachten er rijk van te worden, maar dat ze het doen omdat het leuk is om een spel te bedenken, ze er plezier in hebben dat mensen zich vermaken met hun geesteskind en omdat ze er trots op zijn hun naam op een doos te zien staan. Ik denk dat deze mensen ontzettend belangrijk zijn voor onze hobby, omdat ze zorgen voor vernieuwing. Platforms als Kickstarter bieden deze groep bovendien kansen om hun spellen laagdrempelig aan de man te brengen, waardoor het relatief makkelijk is om te starten. En een klein deel van de mensen die klein beginnen op Kickstarter zullen vervolgens het succes van hun eerste spel gebruiken om van daar uit iets groters op te bouwen. Voorlopig verwacht ik dan ook niet dat er een eind komt aan de stijging van het aantal nieuwe spellen dat ieder jaar uitkomt en aan het aantal nieuwe spellenuitgeverijen dat ieder jaar wordt opgericht. Niet elk spel of elke uitgeverij zal een groot succes worden (velen gaan roemloos ten onder), maar je ziet dat het kleine partijen met goede titels nog steeds lukt om een plaatsje in de spellenwereld te veroveren.

Om met Mao te eindigen: laat duizend bloemen bloeien. Onze hobby heeft baat bij een divers aanbod. Het hoeft niet erg te zijn als investeringsmaatschappijen die investeren in spellenuitgeverijen grote zonnebloemen worden, zolang in ons hoekje van de wereld er daarnaast nog ruimte is voor andere kleine en grote bloemen zodat de spellenwereld divers en kleurrijk blijft.

6 reacties

  1. Je vergeet een knop aan de kostenkant waar driftig aan gedraaid kan worden: loonkosten. Heel populair bij grote bedrijven met aandeelhouders. En soms ook het enige wat nog kan als de winst niet op andere manier kan worden verhoogd. Weet niet of dat ook opgaat in de spellenwereld, maar fraai is de wereld van grote globaal actieve investeerders niet.

    1. Goed punt. Dank voor je aanvulling

      Veel spellen worden in Azië geproduceerd en het is niet onaannemelijk dat dat zo is omdat de loonkosten daar relatief laag zijn. Dat is nu al gebruikelijk, dus de vraag is wel of een investeringsmaatschappij er dan nog wat af kan halen.

  2. Interessant! Ik vraag me af wat de invloed van het grote geld is op kleinere spellenmakers. Hebben die nog wel kansen ? Zijn het monopolisten aan het worden?

    En hoe kun je als consument kiezen voor een goedkoper alternatief op bijvoorbeeld ticket to ride? Daar bestaat door auteursrecht geen concurrentie toch? Ik denk ter vergelijking aan Hallmark, die als enige nog zijn bizar dure kaarten aanbiedt.

    Bestaan er ook lijsten met rechtenvrije spellen? Of spellen die je zelf kan maken. Zoals Thingiverse.com?

    1. Dat zijn goede vragen!

      Ik denk dat juist kleine spellenmakers beginnen omdat ze het leuk vinden om te doen en niet om rijk te worden. Mensen blijven dromen en dus zullen er altijd mensen zijn die hun kans wagen. Een groot deel daarvan zal het niet redden, maar er zijn er tot nu toe altijd wel een paar die in een paar jaar doorgroeien van starter naar wat groter. Om in economenjargon te spreken: de toetredings- en uitbreidingsdrempels lijken niet zo hoog te zijn dat nieuwe aanbieders geen kansen hebben. Dat neemt niet weg dat als een investeerder consequent alle succesvolle uitgeverijen op gaat slokken, dat een verstorend effect kan gaan hebben.

      En nee, als je echt Ticket to Ride wilt spelen, dan kan je dat (legaal) niet bij een ander kopen. Dit is niet anders dan met boeken, cd’s, films en computergames. Maar als maar genoeg mensen niet bereid zijn om die hoge prijs te betalen en dan voor een ander spel van een andere uitgever kiezen (of een boek gaat kopen), dan is het niet winstgevend voor een uitgever om de prijzen van zijn spellen te verhogen. De die-hard Ticket to Ride fan die alle uitbreidingen tegen elke prijs zou kopen, wordt dus een beetje beschermd door alle mensen die bij hoge prijzen “dikke doei” denken en hun geld aan iets anders uitgeven.

      En ja, er zijn rechtenvrije spellen. Als je op BGG zoekt met “print and play” dan kan je daar heel veel spellen vinden die je zelf moet printen en in elkaar knutselen. Ik ben niet zo’n knutselaar, maar er zijn mensen die op die manier aan hun spellen-trekken komen. Sommige uitgevers van Kickstarter-spellen bieden zelfs gratis een print & play versie (soms wel wat vereenvoudigd, met bijvoorbeeld simpelere illustraties) aan zodat je hun spel kan proberen voor je de mooie versie koop. En je kan online op Boardgamearena op dit moment ook gratis heel veel bordspellen uitproberen (als je niet zo hangt aan een fysiek exemplaar). Boardgamearena is overigens wel recent door Asmodee overgenomen en het is dus heel interessant om te kijken wat zij er mee gaan doen. Ik zag recent bijvoorbeeld links verschijnen in spellen die je naar een webshop sturen waar je het spel dat je speelt kan kopen, dat is reclame, maar nog wel het onschuldige soort dat goed past bij de site. Boardgamearene is nu bespottelijk goedkoop en ik verwacht ook dat de prijzen daar dus wel een keer wat omhoog zullen gaan.

  3. Helder stuk. De drie P’s kennen we ook in mijn vak: strips maken. Uitgeverijen die boeken publiceren voor voornamelijk de pret en de prestige. Heel fijn. Helaas deel ik je voorzichtige optimisme over investeringsmaatschappijen niet. Die gaan echt alleen maar voor die ene P. Dat mag zelfs ten koste van klanttevredenheid gaan. Klanten weg? Bedrijf (in onderdelen) doorverkopen.

    1. Dank!

      Ik zie dus ook wel echt de schaduwkanten (slechtere service), maar denk dat er ook voordelen tegenover kunnen staan (betere verkrijgbaarheid van populaire spellen). Het is een spannende en voor economen ook wel interessante ontwikkeling die ik met aandacht volg.

Laat een antwoord achter aan Dagmar Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *