Geplaatst door Het is voor spellenmakers een uitdaging om een spel te ontwerpen dat tussen alle nieuwe spellen die op Spiel worden gepresenteerd de aandacht trekt. Een mooie doos, bekende uitgever, bekende auteur óf een boeiend thema helpen daarbij. De doos van Kolejka is niet echt mooi, van de uitgever en auteurs had ik nog nooit gehoord, maar het thema trok onmiddellijk mijn aandacht. In dit spel moet je winkelen in het Polen van rond 1980. De Polen waren na de tweede wereldoorlog toebedeeld aan de Russen en werden dus onder een communistisch regime geplaatst. Het idee achter het communisme is heel nobel, helaas week de praktijk nogal ver af van het gedroomde ideaal. Dit resulteerde in schaarste in de winkels waardoor boodschappen doen een echte uitdaging werd.
De kwaliteit van het spelmateriaal is gelukkig niet op oost-europees á la 1980 niveau. Het bord is van mooi dik karton, de pionnen zijn van hout en groot en op de kaarten is ook niets aan te merken. In de internationale editie die ik heb zitten maar liefst zes regelboekjes (Engels, Pools, Spaans, Japans, Duits en Russisch). Ieder boekje is heel luxe uitgevoerd en ziet er uit als een schrift met dikke kaft en dik papier. Behalve de regels van het spel staat er een uitgebreide introductie in het boekje die de context van het spel schetst en nog een stukje geschiedenis over hoe het nou echt was om in de jaren ’80 van de vorige eeuw boodschappen te doen in Polen (inclusief foto’s). In het spelregelboekje zit tenslotte nog een stickervel dat je moet gebruiken om de Poolse tekst op de speelkaarten te veranderen in Engels (of Spaans, Japans, Duits of Russisch als je dat liever hebt). Dit vond ik nog best een lastige klus want mijn Pools is niet goed genoeg om de Engels vertaling te herkennen. Gelukkig bood BoardGameGeek hulp waardoor het toch lukte.
In het spel sta je aan het hoofd van een gezin van vijf gezinsleden. Je hebt een boodschappenlijst en gaat je gezinsleden op pad sturen om de boodschappen voor je te kopen. Dit klinkt heel makkelijk (gewoon naar de juiste winkels gaan), maar door de schaarste weet je van te voren niet welke winkel die dag bevoorraad gaat worden en hoeveel voorraad de winkel gaat krijgen. Je gaat dus in de rij staan en wacht dan af welke winkel bezoek krijgt van een vrachtwagen en hoeveel goederen er geleverd worden. Nadat deze informatie bekend is geworden (kaartjes omdraaien), mogen de spelers actiekaarten uitspelen om hun positie in de rij te verbeteren. Wellicht heb je iemands baby geleend om vooraan in de rij te mogen gaan staan (zo sociaal was het communisme wel), ken je de winkeleigenaar waardoor je voor de winkel open gaat al iets kan kopen of heb je geluk omdat een vrachtwagen per ongeluk een verkeerd goed bij de winkel waar jij staat te wachten bezorgd (een fles parfum in de meubelzaak). Na het uitspelen van de actiekaarten worden de winkels één voor één afgewerkt. Je mag vervolgens kiezen of je gezinsleden die nacht in de rij blijven staan of dat ze naar huis komen en de volgende dag een nieuw plekje uitzoeken.
Behalve in de winkels kan je ook nog op de zwarte markt proberen je slag te slaan. Je kan hier twee staat tot één goederen ruilen (en soms zelfs één om één). Wie als eerste zijn boodschappenlijstje heeft afgewerkt wint.
Als spel is Kolejka (het Poolse woord voor rij) aardig maar niet geweldig. De geluksfactor is nogal hoog. Je moet je familieleden voor de winkels zetten voordat je weet wat er geleverd wordt en daarna mag iedereen actiekaarten spelen waardoor vele laatsten eersten worden en omgekeerd. Dit kan behoorlijk frustrerend zijn. Het is echter wel hoe het dagelijks leven in Polen in die tijd was en daardoor vind ik het toch een goed spel. Speel je het spel als speelse manier om te ervaren hoe het dagelijks leven achter het ijzeren gordijn was, dan heb je het leuk. Speel je het als mentale uitdaging, dan kan je beter een ander spel uit de kast trekken.
Ik vind ook de toelichting in de spelregels een waardevolle aanvulling. Op deze manier krijg je op een leuke manier nog even geschiedenisles. De belangrijkste les die het communistisch tijdperk ons heeft geleerd is misschien wel hoe goed het kapitalisme functioneert. De welvaart is misschien niet zo eerlijk verdeeld als iedereen zou willen, maar we zijn allemaal beter af dan we in het communistische alternatieve systeem zouden zijn. Nu zijn er meer spellen dan ik kan betalen en dat is niet altijd leuk, maar nog altijd beter dan wel het geld hebben om spellen te kopen maar voor lege winkels in de rij te moeten staan.