Voor de top 100 ga ik dit jaar, net als vorig jaar, weer scrabble op de eerste plaats zetten. Scrabble is in de spellenwereld een voorbeeld van survival of the fittest. Er zijn echt meer letterspellen uitgebracht, maar geen ervan heeft zelfs maar in de schaduw kunnen staan van Scrabble. Ik heb er een aantal van gespeeld en vind ze leuk voor een keertje, maar speel liever het origineel. Soms kan het gewoon niet beter en scrabble is daar een mooi voorbeeld van.
Iedereen die wel eens een potje scrabble heeft gespeeld is tegen de “wat mag wel en wat mag niet” discussie aangelopen. Een gewoon woordenboek kan uitkomst bieden, maar vooral als je verkleinwoordjes of vervoegingen van werkwoorden wil leggen kom je daar niet veel verder mee. De recreatieve scrabblelaar (en daar reken ik mezelf ook toe) komt er met zijn medespelers wel uit, maar voor de wedstrijd scrabbelaar is een welles-nietes discussie natuurlijk een kwestie van erop of eronder.
Om deze discussies voor eens en altijd te beslechten heeft Van Dale een speciale woordenlijst op de markt gebracht. Het verschil met een woordenboek is dat bij een woordenlijst een lijst van alle mogelijke woorden is (bijvoorbeeld puf, puffe, puffen, puffend, puffende, puffenden, pufferig, pufferige, etc.) zonder dat er een betekenis bij staat. Je kan dus wel snel opzoeken welke vervoegingen en varianten er allemaal zijn, maar niet wat een woord betekent.
Een paar jaar geleden hebben Niek en ik onze eerste scrabble woordenlijst gekocht. Wij noemen dit boekje trouwens gewoon scrabblewoordenboek maar dat is dus niet helemaal correct. Dit was de 2e editie en die was gebaseerd op de 13e editie van de Grote Van Dale. In dit boekje staan volgens het voorwoord meer dan 130.000 twee tot en met acht letterwoorden op alfabetische volgorde.
De reden dat niet alle woorden er in staan is dat het boek anders onmogelijk dik zou worden en het onwaarschijnlijk is dat je heel veel langere woorden kan leggen. Je hebt per slot van rekening altijd maar zeven blokjes tot je beschikking. Natuurlijk kan je door het aanleggen bij bestaande woorden best langere woorden maken. Als op het bord al het woord ding zou liggen dan zou je dit kunnen uitbreiden naar bijvoorbeeld mededinging of bommelding. Maar je moet het woord ook nog kwijt kunnen waardoor de kans dat je zo’n lang woord kan leggen best klein is. Aan het begin van het spel wil dit wellicht nog wel lukken, maar zeker later in het spel wordt het heel moeilijk om lange woorden te leggen omdat je heel snel door andere woorden heen moet bouwen en dit vaak niet past.
Ons scrabblewoordenboek hebben wij goed gebruikt. Omdat het een relatief dun boekje is (250 bladzijden), kan je het makkelijk meenemen. We hebben op heel wat terrasjes gescrabbled (de magnetische reiseditie) met dit woordenboek als naslagwerk. Af en toe liepen we wel tegen een woord aan waarvan wij vonden dat het toch echt een woord was maar dat niet in het woordenboek stond, maar hier kwamen we in goed overleg wel uit. Taal is per slot van rekening een dynamisch iets en er komen regelmatig nieuwe woorden bij (tien jaar geleden was nog niets bokito-proof).
Het scrabblewoordenboek is ook met zijn tijd meegegaan en inmiddels zijn we (ten opzichte van ons scrabblewoordenboek) al weer twee edities verder. Recent hebben wij de nieuwste versie in huis gehaald en er is veel veranderd aan deze scrabble-vraagbaak.
Allereerst is de naam verandert naar Dr. Verschuyl puzzlebibliotheek Officiële Scrabble-woordenlijst. Deze editie is gebaseerd op de 14e editie van de Van Dale aangevuld met woorden uit de Jaarboeken Taal 2007 en 2008. Verder zijn nu ook de negenletterwoorden opgenomen. De woordenlijst is daardoor een stuk langer geworden, er staan nu om precies te zijn 227.202 woorden in (nee, ik heb ze niet geteld) en het boekje is ruim 850 pagina’s dik. Die gaan we dus niet zo makkelijk mee op vakantie nemen vrees ik.
De looks van het boek zijn ook aangepast. Natuurlijk zit er een nieuw kaftje om heen, maar daar gaat het niet om. De woorden zijn in een groter lettertype afgedrukt en er staan minder woorden op een pagina. Ook is een ander, prettiger leesbaar, lettertype gebruikt. Maar de grootste verbetering (wat mij betreft) is dat telkens het eerste woord dat met drie bepaalde letters begint is gemarkeerd. Hierdoor kan je een stuk sneller de pagina’s scannen en jouw woord vinden.
Een paar jaar geleden heeft er een berichtje op nu.nl gestaan over het Amerikaans scrabble-kampioenschap. Dit kampioenschap werd op een sport(!) zender uitgezonden. De zender wilde volgens goed Amerikaans gebruik natuurlijk dat de kijkers geen aanstoot zouden kunnen nemen aan de uitzending en daarom mochten bepaalde aanstootnemende woorden niet gelegd worden tijdens het kampioenschap. Omdat in scrabble de betekenis van een woord volkomen onbelangrijk is, zullen de scrabblelaars dit niet hebben kunnen waarderen. Het ging dan ook mis toen iemand het woord lez (afkorting van lesbians) neerlegde en snel nieuwe letters trok. In het homofobe Amerika kon dit natuurlijk absoluut niet uitgezonden worden. Hoe dit verhaal is afgelopen weet ik niet meer (en ik kan het berichtje ook niet meer terugvinden), maar het is een mooi voorbeeld van doorgeschoten preutsheid of misschien wel discriminatie (wat is er mis met een vrouw die op vrouwen valt).
In de nieuwe Nederlandse editie is in ieder geval niet moreel geschoond. Fistfuck, nazi, raszuiver, pik, klootzak en zelfmoord staan er gewoon in. Nu alleen nog een zender zoeken die onze kampioenschappen uit wil zenden!
Een "Vlaamse" of "Nederlandse" versie van de scrabble woorden lijst – of in 'vaktermen' SWL – is er niet. De lijst is ontstaan door samenwerking van de Nederlandse federatie SBNL en de Vlaamse federatie NTSV alsook met de Malinofederatie en uiteraard ook met Van Dale Lexicografie. De samenwerking van de 2 Vlaamse en de Nederlandse federatie wordt "overkoepelende Taal Commissie" of OTC genoemd. Meer info op http://www.ntsv.net en op http://www.scrabblebond.nl .
Ik ben een hobby-speler en vind scrabble het allerleukste spel.
Mijn zus heeft het scrabblewoordenboek van dr. Verschuyl, Vlaams, daar staan echt de gekste woorden in, die volgens mij in NL niet bestaan.
Is er ook een NL versie?
Weten jullie dat misschien?
Helaas, kwyjibo staat niet in de woordenlijst, misschien heb je meer geluk als je een andere editie (japans ofzo) probeert
Een verslag van de kampioenschappen is hier te vinden: http://www.slate.com/id/2105210/ . De speler die het woord legde mocht (en dat is zover ik het begrijp een unicum in een officiele wedstrijd) daarna gewoon een ander woord spelen. Normaal is je beurt gewoon over als je een illegaal woord speelt.
Staat “kwyjibo” in de lijst? 🙂