Geplaatst door Dodelijke Dilemma’s is een nieuw partyspel dat in mijn kast ligt te wachten op het moment dat het weer verantwoord is om met vrienden af te spreken om een spel te doen (je hebt er namelijk minimaal 3 spelers voor nodig). Op het moment dat ik dit schrijf zitten we in de eerste week van de harde lock down die minimaal 5 weken gaat duren. Dit spel zal dus nog wel even ongespeeld blijven, vrees ik.
Dodelijke Dilemma’s is een spel waarin de spelers om de beurt de conducteur zijn die met een tram richting een T-spliting rijdt en daar moet kiezen of hij of zij links of rechts af slaat. Op beide zijden van de T-splitsing staan echter mensen/dingen op het spoor die door de tram “verpletterd” gaan worden (zoals het in de spelregels genoemd wordt). De overige spelers worden in twee teams verdeeld en moeten proberen om de conducteur er van te overtuigen om vooral niet hun kant op te rijden.
Wie er op het spoor staat, wordt bepaald met kaarten met grappige cartooneske afbeeldingen. Er zijn kaarten met onschuldigen, met schuldigen en met aanpassingen. Voorbeelden van onschuldige zaken die op het spoor kunnen staan zijn “voldoende voedsel om alle hongerlijdende kinderen op aarde te voeden”, “een zomerkamp voor dove kinderen”, “jouw ouders op de avond dat ze jou verwekten” en “een magische vallei vol kabouters”.
Voorbeelden van schuldigen die op het spoor staan zijn “een zwerm muggen ter grootte van vogels, die zich voortplanten en de wereld overnemen”, “een enge bezeten pop”, “een onuitstaanbare bitcoin-miljonair van 19 jaar” en “een seriemoordenaar met een bijl”.
Op elke tak van het spoor liggen altijd twee kaarten met onschuldige slachtoffers en één met een schuldige. Vervolgens mogen de teams nog één aanpassingskaart spelen die een kaart zowel onschuldiger maakt (“is net op weg om jou mee uit te vragen” of “leert arme kinderen iedere dinsdag lezen”) of schuldiger (“doet geen hand voor zijn/haar mond als hij/zij hoest” of “heeft een paar echt racistische tatoeages”).
Het speelplezier van dit spel zal vervolgens komen uit de discussie die op gang moet komen. De uitdaging zit er dan in om de onschuld van jouw onschuldige te maximaliseren en de schuldigheid van de schuldige te bagatelliseren en tegelijkertijd de uitleggen waarom de onschuldigen van het andere team toch minder goed zijn dan ze op het eerste gezicht lijken en de schuld van de schuldige maximaal opblazen. Stel dat je bijvoorbeeld dat het andere team al het voedsel om alle hongerlijdende kinderen op aarde te voeden op hun stuk spoor heeft staan, dan zou je kunnen aanvoeren dat de beschikbaarheid van dit voedsel niet wil zeggen dat het ook bij die hongerige kinderen terecht zal komen. Of je kan bepleiten dat het wreed is om de hongerige kinderen éénmalig te voeden en ze daarna weer honger te laten leiden. Als jij de enge bezeten pop moet verdedigen, dan zou je kunnen aanvoeren dat de batterijen van de pop bijna leeg zijn en hij dus niet zo veel kwaad meer kan. Hoe fanatieker de teams hun kant bepleiten en hoe creatiever ze dit doen, hoe leuker het vast zal zijn. Dit zal dus echt een spel zijn dat met de juiste groep hilarisch is en met de verkeerde groep totaal niet uit de verf komt.
Maar het echte morele dilemma van dit spel vind ik dat het geen grap is dat er ongelukken zijn waarbij mensen omkomen doordat ze onder de tram of trein komen. Zeker als je zo iets in je omgeving een keer mee hebt gemaakt, is dit spelletje misschien geen hilarisch discussiespel maar een pijnlijke reminder aan het verdriet dat zo’n ongeluk veroorzaakt.
Ik denk dan ook dat ik, als ik het spel kan gaan spelen, de meer realistische kaarten er uit zou halen. Ik vind het namelijk niet grappig om een discussie te voeren over of je over je baas, Karin van HR, Justin Bieber of een groep lieve breiende oma’s heen wilt denderen met je tram. Het ergste kaartje wat in het spel zit vind ik de aanpassing “is op weg om zelfmoord te plegen”. Zelfmoord is iets waar je echt nooit grappen over mag maken. Hoe pijnlijk is het als iemand zou bepleiten dat (ongeacht of het een schuldig of onschuldig karakter is), het niet erg is om de tram die kant op te sturen omdat iemand toch al zelf dood wilde, als je je bedenkt dat hoeveel leed er achter zo’n gebeurtenis zit.
Kortom: ik zie de lol wel in van het spel, maar wil het alleen met een gekuiste kaartset spelen omdat ik vind dat je over sommige zaken geen grappen moet maken omdat je nooit weet of iemand in je spelgroep iets dergelijks ooit heeft meegemaakt. En misschien dat ik zelfs het thema (kies wie je verpletterd) liever door iets minder heftigs zou vervangen (welke groep stuur je onschuldig naar de gevangenis ofzo). Daarbij geldt nog steeds dat wat ik acceptabel en grappig vind, voor een ander ongemakkelijk, confronterend of zelfs kwetsend zou kunnen zijn. Daardoor is Dodelijke Dilemma’s een spel dat je niet zo maar op tafel kan zetten, maar waar je het beter even over kan hebben voor je vol enthousiasme de regels begint uit te leggen. Het doel van spellen doen is per slot van rekening om samen een leuke tijd te hebben en daar hoort niet bij dat iemand onbedoeld gekwetst wordt.
Het is denk ik verder verbazingwekkend om ons te realiseren dat dit een spelletje is, maar dat programmeurs van AI met dodelijke ernst over dit soort vragen moeten nadenken. Zelfsturende auto’s zijn nu nog toekomstmuziek, maar lijken toch snel dichterbij te komen. Ik kan me voorstellen dat zelfrijdende auto’s op een gegeven moment veel minder ongelukken maken dan echte automobilisten (al is het maar omdat ze geen mobieltjes hebben waardoor ze afgeleid worden en ook niet met een slok op achter het stuur stappen). Maar er zijn vast situaties waarin het onmogelijk is om een ongeluk te voorkomen (bijvoorbeeld omdat andere bestuurders een fout maken). Op zo’n moment zal zo’n zelfsturende auto razendsnel moeten kiezen welk ongeluk hij veroorzaakt en daarbij wellicht moeten kiezen welke mensen er gewond raken (of erger). De programmeurs die de software van deze auto’s maken zullen moeten proberen te bedenken in welke situaties de auto allemaal terecht kan komen en welke keus er dan gemaakt moet worden. Dat lijkt me een grote verantwoordelijkheid.