Geplaatst door (dit artikel is eerder gepaatst op de website van het spellenspektakel)
Hans is ruim een jaar geleden begonnen met het uitbrengen van zijn eigen spellen via zijn bedrijf The Gamemaster. De afgelopen weken is hij veel in het nieuws geweest met het winnen van de Nederlandse Spellenprijs met zijn spel de ontembare stad.
Wie is Hans van Tol (The Gamemaster)
Je bent nu werkzaam als spelauteur en –uitgever. Wat voor een opleiding heb je gedaan en heb je ook nog een ander beroep uitgeoefend voor je je op het maken en uitgeven van spellen ging richten?
Ik heb bedrijfseconomie gestudeerd in Rotterdam. Daarna heb ik tien jaar met veel plezier als financial manager gewerkt. Ik merkte echter dat mijn interesse in de loop van de tijd verschoof van de inhoud naar de mensen. Ik haalde vooral voldoening uit het samen met een team realiseren van doelen.
Wat doe je als je niet bezig bent met je werk? Heb je hobby’s?
Ik probeer af en toe wat te tennissen en ik fitness in winter. Ik vind het ook leuk om te schrijven, maar daar heb ik helaas op dit moment geen tijd voor.
Heb je nog wel eens tijd en zin om spellen van andere spelauteurs te spelen en zo ja wat is dan je favoriete spel en waarom?
Ja, ik speel inderdaad spellen van andere spelauteurs, maar maar heel weinig. Nu komt het er vaak op neer dat ik spellen koop en speel om te controleren of een idee dat ik heb voor een nieuw spel, niet al eerder door iemand anders ook bedacht en uitgewerkt is. Per jaar komen iets van 400 spellen uit. In de afgelopen jaren is dus een ongelofelijke hoeveelheid spellen uitgebracht en dus moet je goed opletten dat je geen plagiaat pleegt, bijvoorbeeld omdat de naam van een spel al een keer gebruikt is. Tot mijn verbazing blijken mijn ideeën tot nu toe echter nog steeds origineel te zijn. De keerzijde daarvan is dat ik ook weer niet te veel nieuwe spellen moet spelen om er voor te zorgen dat mijn ideeën ook vernieuwend blijven.
Eufraat en Tigris is mijn favoriete spel. Wat ik zo leuk vind aan dit spel is dat je eigenlijk op twee borden tegelijkertijd aan het spelen bent, namelijk wat er in je eigen koninkrijk gebeurt en de spanningen tussen de verschillende koninkrijken. Heel veel mensen verliezen in het spel het overzicht, ze letten te veel op de interne conflicten terwijl het eigenlijk om de externe conflicten gaat.
Je bezoekt vast veel spellenbeurzen (het spellenspektakel, ducosim beurzen, spiel, etc). Wat vind je de leukste beurs en waarom?
Spiel is mijn favoriete beurs omdat daar altijd gekke dingen gebeuren. Je weet van te voren niet wie er allemaal bij je stand langskomen. Op Spiel zijn bezoekers, uitgevers, auteurs en spellen uit de hele wereld aanwezig. Het is een belevenis om met al deze mensen te praten. Spiel is ook de eerste grote beurs waarop je je spellen presenteert. Hier gaan maanden aan voorbereiding aan vooraf en het is dan echt heel spannend hoe er op de nieuwe spellen gereageerd gaat worden. Spiel is voor mij het hoofdgerecht en het Spellenspektakel daarna het toetje.
Het maken van spellen
Op welk moment besloot je om van spellen ontwerpen en uitgeven je beroep te maken en waarom?
Bij de geboorte van mijn eerste dochter, Madelief, heb ik drie financial thrillers geschreven. Deze boeken zijn nog niet klaar om naar de uitgever te gaan, maar ooit wil ik dat wel gaan doen. Na de geboorte van mijn tweede dochter, Jasmijn, kwam er bij mij weer heel veel creativiteit vrij en begon ik als hobby spellen te ontwerpen.
Ik werkte toen inmiddels tien jaar als financieel manager en had het gevoel dat ik dat niet nog tien jaar of langer zou willen doen. Ik besloot toen om mezelf een periode van drie maanden te gunnen om te kijken wat ik wilde gaan doen. In eerste instantie wilde ik een uitgeverij voor boeken opstarten. Voor het schrijven van een boek moet je alleen een paar uur achter elkaar door kunnen werken om echt in het verhaal te komen. In de kraamtijd was daar geen tijd voor. Het bedenken van spellen lukte wel tussen het verzorgen van de kinderen door omdat je daar vaak heel concreet en rationeel met één aspect van het spel bezig bent, bijvoorbeeld een onderdeel van het spelmechanisme. De spellen die ik had bedacht, ging ik vervolgens met vrienden spelen en die waren er zo enthousiast over dat ik vond dat ik ze op de markt moest brengen omdat er dan vast meer mensen zouden zijn die plezier aan mijn spellen zou beleven. En zo werd dat eigenlijk vanzelf mijn missie en was er geen weg meer terug.
Kun je iets vertellen over hoe je op het idee voor een nieuw spel komt en wat er allemaal bij komt kijken voor dit idee resulteert in een spel in de winkels, bijvoorbeeld aan de hand van een recent spel?
Dat is lastig te zeggen. Ik ga er in ieder geval nooit voor zitten. Ideeën komen op de raarste momenten, bij voorkeur om 5 uur ’s morgens. Het idee voor mijn nieuwste spel skyline of the world kwam bijvoorbeeld om 5 uur’s morgens in me op. Ik had mijn jongste dochter pap gegeven en zij ging daarna weer slapen en ik was klaarwakker. Ik ben toen gaan simuleren met een idee van een spel waar je in de hoogte zou bouwen. Ik had namelijk net acquire gezien en miste bij dat spel dat het niet de hoogte in ging. Daar ging ik een beetje mee experimenteren en het grappige is het eerste idee al heel dicht bij de uiteindelijke versie ligt. Ik maak mijn spellen heel intuïtief, dus ik ga niet door rekenen wat de ideale verhoudingen zijn, maar door trial en error kom ik daar achter. Waar ik wel altijd op let bij het maken van een spel is dat er een kritische factor (schaarste) in het spel zit. Bij skyline had ik bijvoorbeeld in eerste instantie de regel dat je maximaal 2 verdiepingen per beurt mag bouwen omdat ik dacht dat je dat af moest remmen. In een proefpotje heb ik die regel losgelaten en bleek dat het spel ook leuk was zonder die regel, omdat geld dan de kritische factor werd.
Werk je wel eens samen met andere spelauteurs en zo ja op welke manier dan?
Nee, dat doe ik niet. Ik ga wel volgend jaar een spel uitgeven van een andere spelauteur via The Gamemaster.
Hoe zou je je eigen spellen omschrijven? (familiespel, spel voor liefhebbers, thematisch, abstract)
Eigenlijk zijn al deze termen van toepassing op mijn spellen, de ontembare stad is wat strategischer, skyline is een toegankelijk familiespel en block it! is een tactisch spel met wat gelukselementen erin. Maar het zijn allemaal gezelschapsspellen.
Op welk spel dat je gemaakt hebt, ben je het meest trots en waarom?
Dat vind ik een heel moeilijke vraag. Al mijn spellen hebben hun eigen waarden en kwaliteit. Misschien ben ik wel het meest trots op block it! Het is namelijk een heel nieuw, krachtig concept: met vier vierkanten, nieuwe vierkanten maken! Het is bovendien in één minuut uit te leggen. Ik hoef dit spel op een beurs ook altijd maar één keer per dag uit te leggen, omdat het zo simpel is dat mensen het daarna aan elkaar gaan uitleggen. Het spel heeft echt aantrekkingskracht door de eenvoudige regels en primaire kleuren. Ik vind het nog steeds prachtig om te zien dat een kind dit spel aan zijn ouders kan uitleggen. Dat geeft mij ontzettend veel voldoening.
Lees je de recensies die in bladen en op internet over je spellen worden geschreven?
In het algemeen wil ik graag weten wat mensen van mijn spellen vinden. Ik lees dus zeker de recensies, maar reacties van mensen op beurzen zijn zeker net zo belangrijk. De missie van The Gamemaster is “bordspellen voor iedereen” en dus willen we ook een breed publiek aanspreken. Bij skyline is dit bijvoorbeeld heel goed gelukt, voor de gelegenheidsspeler is het gewoon een eenvoudig bouwspelletje, terwijl strategen (zeker in de eindfase van het spel) heel goed moeten nadenken wat ze doen omdat het spel in de slotfase nét een mijnenveld wordt.
Wat is de beste tip die iemand je ooit gegeven heeft over het ontwerpen en/of uitgeven van spellen?
Hmm, ik zou zo geen tip weten. Ik leer heel veel door te observeren. Wat me bijvoorbeeld aan andere spelauteurs opviel was dat ze vaak heel erg op hun spellen gericht waren en onvoldoende op de wereld om hen heen en dat daardoor het gevaar dreigt dat ze hun spellen niet goed aan de man kunnen brengen. Ik hoorde iedereen over spiel, dat dat the place to be was, en daar ben ik dus ook onmiddellijk naar toe gegaan met meteen een stand met zes mensen zodat ik de ruimte had om mensen te woord te staan. Dit bleek een gouden greep te zijn.
Stel, een bedrijf benadert je en wil één van je spellen in het kerstpakket van hun medewerkers stoppen. Welk spel zou jij hen aanraden om te kopen?
Skyline of the world omdat iedereen leuk mee kan spelen. Het is een spel waarin je elkaar aan de ene kant dwars moet zitten, maar aan de andere kant bouw je wel samen die gebouwen op. Je hebt elkaar dus nodig om verder te komen. Het is gewoon een heel leuk familiespel dat je met jong en oud kan spelen.
De toekomst
Wat opvalt aan de manier waarop je je bedrijf op hebt gezet, is de zeer professionele en grootschalige manier waarop je alles aanpakt, van de uitvoering van je spellen, tot de manier waarop je je spellen presenteert. Is dit een bewuste keuze of pak je andere dingen ook op dezelfde voortvarende wijze aan?
Ik vind wel dat als je iets doet, dat je het goed moet doen. Als je als doel hebt om spellen voor iedereen te maken, dan betekent dat dat je niet alleen een breed publiek wilt bereiken maar ook over de hele wereld verkrijgbaar wilt zijn. Dat is dan ook mijn ambitie. Daar zal ik natuurlijk wel partners voor nodig hebben, want dat kan ik niet alleen. Helaas is het zo dat er heel veel leuke spellen zijn die heel onbekend zijn en dus nooit bij het grote publiek zullen doorbreken. Ik wil nog heel veel spellen uit gaan geven, maar dat lukt alleen als de eerste spellen een succes zijn.
Met de ontembare stad heb je de Nederlandse Spellenprijs gewonnen. Dit moet een fantastische ervaring zijn. Welke andere prijs zou je het allerliefst ook ooit nog eens met je spellen in de wacht slepen en waarom.
Ik ben natuurlijk al echt heel, heel blij met de Nederlandse Spellenprijs. Volgens mij is de Deutsche Spieleprijs het enige wat ik nog zou ambiëren, de andere prijzen zeggen met niet zo veel. Misschien zit ik daarvoor nog te kort in de spellenwereld. In Nederland zijn we erg afhankelijk van Duitse en Angelsaksische landen voor wat er aan spellen uit komt. Ik zou het geweldig vinden als dan een keer een Nederlands spel de Duitse spellenprijs zou winnen. Dat is toch een beetje de wereld op zijn kop en daar houd ik wel van.
Inmiddels zijn er drie spellen van jouw hand te koop. Kan je misschien alvast iets vertellen over wat we in de toekomst nog meer aan spellen van je kunnen verwachten?
Ik heb nog heel veel ideeën klaar liggen om uit te gaan werken. Op dit moment zijn dat er wel 104, meestal in de vorm van een A4’tje met daarop een mindmap met het beeld dat ik van het spel heb.
De concrete plannen voor volgend jaar zijn nog in een heel pril stadium. Ik werk in ieder geval aan een kaartspel en aan een tactisch spel. Daarnaast werk ik aan een wat zwaarder strategisch spel. Omdat we nu de Nederlandse Spellenprijs hebben gewonnen vind ik namelijk dat we ook wel verplicht zijn volgend jaar weer met een groot spel te komen. Ik ben het al aan het ontwikkelen en het gaat leuk worden. Ten slotte ben ik nog bezig met een uitbreiding voor de ontembare stad.