Brood & Bier

Het mooie van koken is dat je door dezelfde ingrediënten in andere verhoudingen te gebruiken en ze op andere manieren te bereiden, je heel veel verschillende gerechten kan maken. De ingrediënten voor brood en bier blijken in tweepersoonsspelletje Brood & Bier bijvoorbeeld verrassend hetzelfde.

In Brood & Bier gaan twee buurdorpen de strijd aan door het bakken van brood en brouwen van bier. De twee dorpen delen daarbij de opbrengst van de omliggende velden. Wie als eerste oogst, mag het zo broodnodige tarwe, gerst, rogge en hop gebruiken. Water komt uit de rivier die de twee dorpjes scheidt. Ieder dorpje heeft een pakhuis waar de voorraden opgeslagen kunnen worden en beschikt daarnaast over een bakkerij en bierbrouwerij. Het spel duur zes jaar (of te wel: zes rondes), waarin de goede en slechte jaren elkaar afwisselen en er dus meer of minder grondstoffen beschikbaar zijn.

In iedere ronde beginnen de spelers met vijf kaarten die gespeeld gaan worden. De goede jaren verlopen daarbij net even anders dan de slechte jaren. In de goede jaren gaan de spelers de kaarten draften. Elke kaart kan vervolgens op drie manieren gespeeld worden. Allereerst kan je hem gebruiken om grondstoffen te pakken. Op de bovenrand staat afgebeeld welke grondstoffen je dan krijgt. Als je in een ronde later nog een keer grondstoffen pakt, dan krijg je net zo veel grondstoffen van de soorten die op de kaart staan, als er in totaal staan op de kaarten waarmee je grondstoffen hebt gepakt. De grondstoffen die je pakt, leg je in je pakhuis. Als je pakhuis vol is, dan geef je alles wat je niet kwijt kan, aan de andere speler (weggooien is immers zonde).

Op het midden van een kaart staat een recept voor brood of bier. Als je de benodigde grondstoffen hebt, dan kan je dat recept gaan maken. En de derde en laatste manier is dat  op de onderrand een mogelijkheid staat om je dorp uit te bouwen. Iedere uitbouw levert een leuke bonus op. Als je de kaart op deze manier wilt gebruiken, dan schuif je hem onder het bord. Op deze manier kan je bijvoorbeeld extra grondstoffen krijgen als de ander iets pakt of extra punten scoren aan het eind van het spel als je aan bepaalde voorwaarden voldoet.

Na het goede jaar volgt altijd een slecht jaar. In dat jaar wordt er niet gedraft. In plaats daarvan pak je de kaarten op hand die je gebruikt hebt om grondstoffen mee te pakken in het goede jaar en vul je je hand aan tot vijf kaarten met kaarten van de trekstapel. Op de rand van het bord komen nog drie open kaarten van de trekstapel te liggen. Als je aan de beurt bent, dan speel je een kaart uit je hand en voer je die uit óf je voert een openliggende kaart uit en legt daar een eigen handkaart voor terug.

En zo speel je ieder van de zes rondes vijf kaarten waarmee je grondstoffen verzamelt, je je dorpje uitbouwt en je brood en bier maakt. Aan het eind van het spel bepaal je je score voor je brood en bier apart. De speler die het beste gescoord heeft in zijn slechtstscorende soort (maximin), wint het spel.

…en de waardering

Net als dat je met dezelfde ingrediënten heel verschillende gerechten kan maken, kan je ook heel verschillende spellen maken met dezelfde bouwblokken. Brood & Bier maakt dankbaar gebruik van elementen die al heel vaak in spellen zijn gebruikt (draften, grondstoffen verzamelen en ze omzetten in goederen, kaarten met verschillende functies, maximin-scoren, etc.). Maar deze bouwblokken zijn op een geheel eigen wijze gecombineerd, waardoor het spel toch fris en nieuw aanvoelt. Ik heb me er in ieder geval prima mee vermaakt.

Het spel duurt zes rondes en dat klinkt best lang. Maar in de praktijk vliegen die rondes voorbij terwijl je lekker bezig bent met grondstoffen verzamelen, je dorp uitbouwen en bier en brood maken. Het loont daarbij om een beetje vooruit te plannen zodat je tijdig de juiste grondstoffen pakt om zo dat ene recept te maken. Maar dan moet dat recept er nog wel zijn! In de goede jaren loop je altijd het risico dat de andere speler die ene kaart kiest (of positiever geformuleerd: kan je zelf een kaart pakken waarvan je denkt dat de ander hem graag wil hebben). In slechte jaren heb je in die zin wat meer controle doordat je kaarten uit je hand speelt. Je kan daarbij al in het goede jaar voorsorteren dat je een fijne hand hebt door dan al bepaalde kaarten te gebruiken voor de grondstoffen, zodat je weet dat ze straks in je hand zitten. Ik vind het een leuke vondst dat als je te veel grondstoffen krijgt, je wat je te veel hebt,  aan de andere spelers moet geven. Dat doe je natuurlijk liever niet, maar soms ontkom je er niet aan. Het is verder belangrijk om goed in de gaten te houden dat je zowel brood bakt als bier brouwt, omdat je wint in je slechtste soort. Dat is een regel die je in het heetst van de strijd makkelijk vergeet.

NB: Brood & Bier is in eerste instantie alleen te koop in spellenspeciaalzaken en zal pas over een tijdje ook op andere plaatsen te koop zijn.

In mijn begintijd al spellenspeler was de spellenreeks voor twee personen van Kosmos een begrip. Compacte vierkante doosjes met toegankelijke en vlotte spellen die zelden teleurstelden en regelmatig bijzonder leuk waren. Catan Duel, Jambo en Lost Cities zijn een paar van de hoogtepunten. Brood & Bier had perfect in die reeks gepast. Een gezellig voorkomen met aantrekkelijk materiaal, betrekkelijk eenvoudige regels en een interessant spelverloop.

Zeker de eerste paar potjes ben je erg aan het aftasten naar een slimme strategie. Ik ben erg gecharmeerd van de drie mogelijkheden om een kaart te gebruiken, wat je vaak voor dilemma’s plaatst. Regelmatig zul je er dan ook achter komen dat je die ene kaart toch beter had kunnen gebruiken als gebouw, of juist om graan te oogsten toen het er nog was. Ook moet je goed opletten wat je aan je tegenstander geeft, om het die niet te makkelijk te maken.

Zoals het hoort bij een goed spel is Brood & Bier ook afgelopen voordat je klaar bent. Net als je denkt dat het lekker gaat lopen is het spel alweer voorbij, en moet je maar plannen gaan maken om het de volgende keer slimmer aan te pakken.