Je zult moeten geven en nemen

Yahtzee is het oudste en bekendste roll & write (R&W) spel dat er is. Het is eigenlijk grappig hoe lang het heeft geduurd voor spellenauteurs bedachten dat er een wereld aan mogelijkheden is om met het R&W-principe nieuwe spellen te ontwikkelen. Het oudste voorbeeld (na Yahtzee) in mijn kast is High Score uit 2007 (recent opnieuw uitgegeven onder de naam Knister). Daarna bleef het lang rustig op het R&W vlak, maar de laatste vijf jaar wordt het ene naar het andere R&W-spel uitgebracht, waaronder toppers als Keer op Keer, Clever en Railroad Ink. Je zult moeten Geven en Nemen is de enorm lange naam van het nieuwste spel voor de R&W-liefhebber.  

Het eerste wat opvalt aan Geven en Nemen is dat er geen scoreblokje in de doos zit. In plaats daarvan tref je een stapel vierkante kaartjes aan waarmee je tijdens het spelen zelf je scorebriefje gaat samen stellen. De kaartjes zijn geplastificeerd zodat je ze keer op keer kan gebruiken. Elk kaartje bestaat uit twee delen. Bovenaan het kaartje staat welke dobbelstenen je nodig hebt om het kaartje te activeren en onderop het kaartje staat dan welk voordeel het kaartje oplevert. Er zijn twee verschillende soorten kaartjes die (als je ze geactiveerd hebt) een aantal keer een bonus-actie opleveren (zoals bijvoorbeeld het mogen manipuleren van een dobbelsteen) en kaarten die punten opleveren. Aan het begin van het spel krijg je twee kaarten van iedere soort, waarvan je er één aflegt en met de andere drie een begin maakt van je scorebriefje dat uiteindelijk drie bij drie vakjes groot kan worden.  

Als je aan de beurt bent gooi je met de vijf gekleurde dobbelstenen. Als je daarmee in één keer een kaart kan activeren (en dat ook wil), dan ben je klaar.  Maar als je geen kaart in een keer kan activeren, dan moet je één of meerdere dobbelstenen opnieuw gooien. Vervolgens mogen de andere spelers van de opnieuw gegooide dobbelstenen er één kiezen en die gebruiken op hun kaarten. Als je na de tweede worp nog geen kaart kan volmaken, dan moet je nog een derde (en laatste) keer gooien. Ook na deze worp mogen de andere spelers één van de opnieuw gegooide dobbelstenen gebruiken voor hun eigen kaarten.

 

Als je na de derde worp nog steeds niet een hele opdracht kan afmaken, dan mag je in plaats daarvan twee dobbelstenen gebruiken. Op deze manier maak je vast een beginnetje van een kaart en kan je later de kaart makkelijker afmaken. In plaats van getallen afstrepen kan je ook nieuwe kaarten pakken (door dobbelstenen met dezelfde waardes af te leggen of een gesloten kaart van de stapel pakken). Bij het kiezen van deze kaarten kan je proberen een gunstige combinatie te krijgen van kaarten die je punten op gaan leveren en kaarten die je handige bonus-acties opleveren.   Zodra een speler zijn negende kaart pakt, wordt het eindspel ingeluid. De ronde wordt daarna nog uitgespeeld en daarna zijn alle spelers nog één keer aan de beurt. Daarna worden de geactiveerde puntenkaarten gewaardeerd. Wie de meeste punten heeft wint het spel.  

…en de waardering  

Ik vind het een origineel idee dat je zelf je scorebriefje samenstelt. Dit geeft je flexibiliteit om je eigen spel vorm te geven: ga je voor de kaarten met voordeeltjes omdat je daarmee de dobbelstenen kan manipuleren om eerder je doel te bereiken of ga je voor puntenkaarten en neem je voor lief dat het je wat meer tijd kost voor je die vol hebt.   Het minpunt van dit spel vind ik dat de vaart uit het spel gaat dat doordat de andere spelers elke keer dat er overgegooid wordt een dobbelsteen mogen kiezen. Als actieve speler weet je meestal in een tel al welke dobbelstenen je wil overgooien, maar dan moet je eerst wachten tot de anderen gekozen hebben. Dat je moet wachten tussen beurten door ben ik wel gewend in een spel, maar dat je in je eigen beurt ook nog moet gaan wachten vind ik irritant (ik ben nogal ongeduldig). Ik vind daardoor het idee van dit spel leuker dan de uiteindelijke uitvoering. Het is best leuk voor een keertje, maar ik speel liever een echte R&W-topper.