Ieder jaar verschijnen er duizenden nieuwe bord- en kaartspellen. Het is onvermijdelijk dat de meeste daarvan binnen een paar jaar alweer vergeten zijn. Soms gaat het nog sneller. Sommige spellen worden later nog wel eens opnieuw uitgegeven in een iets aangepaste editie, of met een andere vormgeving en/of thematische setting. Alleen de echt populaire spellen is het gegeven om jaar in jaar uit beschikbaar te zijn, met af een toe een opgefrist uiterlijk.
Een zo’n spel is Machiavelli. De eerste editie stamt uit 2000 en werd aanvankelijk eerst alleen in het Duits uitgebracht onder de titel Ohne Furcht und Adel, een woordspeling op ohne Furcht und Tadel, zonder vrees of blaam. Die woordspeling door de ‘T’ weg te laten is lastig vertaalbaar. De internationale editie heette dus Citadels/Citadelles/Citadela, nou ja, je snapt het wel. Alleen 999 Games was eigenwijs en koos voor Machiavelli, vermoedelijk om het slinkse karakter van het spel te benadrukken.
Inmiddels zijn we ruim twintig jaar verder en is er een editie met meer kaarten en een stevige uiterlijke aanpassing in een grotere doos. Tijd voor een vergelijking!
Bij de karakterkaarten valt direct op dat ze een stuk groter zijn dan de oude versies. Ergens wel handig, want dat maakt ze makkelijker te onderscheiden van de kleinere gebouwenkaarten. Verder is Machiavelli met z’n tijd meegegaan. De set karakters is geen exclusieve herensociëteit meer, de vrouwen laten zich niet onbetuigd. Zeker met de Moordenares valt niet te spotten.
De gebouwenkaarten zijn vrijwel allemaal voorzien van een nieuwe illustratie. In het origineel is er voor de illustraties vooral geput uit al bestaande spellen met een fantasythema. Sommige daarvan, zoals de Kerker, kon je gerust luguber noemen. Ik heb mezelf daar nooit aan gestoord maar dat geldt mogelijk niet voor iedereen. Voor mensen met kleurenblindheid is het wel plezierig dat de kleuren op de gebouwen nu ook een eigen symbool hebben, zodat je makkelijk kunt zien of je ze alle vijf al hebt en bij welk karakter de gebouwen horen.
De kaarten in het spel zien er allemaal een stuk frisser en duidelijker uit, helaas is de esthetiek van de gouden muntjes erop achteruitgegaan. In het origineel waren het warmbloedige snoepjes om te zien (roomboterbabbelaars noemen wij ze altijd), hier zijn het vrij saaie goudkleurige houten muntjes. Smaak is persoonlijk, maar ik kan me niet voorstellen dat iemand dit een verbetering vindt.
Tot zover de uiterlijke verschillen, wat mij betreft de minst belangrijke. De grootste verandering zijn de speltechnische. Als ervaren speler lees je er eenvoudig overheen, maar het spel eindigt nu als iemand zeven gebouwen heeft gemaakt in plaats van acht. Voor mij een verbetering, want met vijf of meer spelers kon het spel soms erg lang duren. Een gebouw minder maakt het geen kort spel, maar het kan zo een kwartier schelen.
Belangrijker is de toevoeging van nieuwe karakters. De eerste editie telde acht genummerde personages. In de uitbreiding De donkere landen kwam er van ieder getal eentje bij, plus twee kaarten met het cijfer 9. Al deze kaarten zitten ook in deze editie, plus een derde kaart voor ieder getal. Met 27 verschillende karakters heb je dus enorm veel mogelijkheden om de set karakters samen te stellen, wat ieder potje een geheel eigen dynamiek geeft.
Een laatste toevoeging zijn de extra kleine kaartjes behorend bij ieder karakter. De Koning (of beter: de speler met kaart nummer 4) kan die gebruiken om bij te houden wie er al geweest is en wie nog niet. Niet echt nodig in een potje met de standaardkaarten, maar reuze handig als je met steeds wisselende set karakters gebruikt. Zo kun je telkens in één oogopslag zien welke karakters er ook alweer meedoen en hoef je dat in het begin niet allemaal te onthouden.
Helemaal nieuw is de nieuwe editie van Machiavelli niet, want een paar jaar geleden verscheen het al eens in een nog grotere doos in een Deluxe editie. De onderdelen waren nog iets gepimpter, maar inhoudelijk was dat hetzelfde spel als de nieuwe versie. Die heeft als voordeel dat de doos wat handzamer is en de prijs een beetje vriendelijker.
Bij de meeste spellen is het niet nodig om een heruitgave aan te schaffen als je het origineel bezit. Zo heb ik in mijn kast nog steeds een Duitse Catan uit de jaren 90 staan met houten onderdelen, waar ik nog steeds veel plezier aan beleef. In het geval van Machiavelli ruil ik mijn oude exemplaar met volle overtuiging (en een beetje weemoed) in voor de nieuwe. Met alle nieuwe kaarten erbij voelt het spel weer net zo fris als het destijds in 2000 deed. Nu maar hopen dat ik geen eenogige Meuchler op mijn dak krijg…
“een paar jaar geleden verscheen het al eens in een nog grotere doos in een Deluxe editie. De onderdelen waren nog iets gepimpter, maar inhoudelijk was dat hetzelfde spel als de nieuwe versie.”
Dit klopt niet volledig:
– In de Deluxe-versie zitten ook nog de 15 actie-kaarten met het circus-thema.
De ontwerper zelf vindt ze niet de moeite, omdat hun speciale eigenschappen ook allemaal min of meer bij een van de (nieuwe?) karakters horen. Maar sommige actiekaarten zijn echt handig. En elke actiekaart in uw hand aan het einde van het spel levert 1 extra punt op.
M.a.w. toch weer een extra spel-variant die deze actiekaarten bieden.
– De nieuwe versie heeft volgens de website van 999-Games 87 gebouwenkaarten. De Deluxe-versie heeft er 90 (al hebben “Drakenpoort” en “Universiteit” dezelfde eigenschap).
In andere talen van de Deluxe-versie waren er een aantal gebouwen uit de oorspronkelijke versie weggelaten, 999-Games had die er toch alle terug bijgestoken met hun originele artwork.
Het zou interessant zijn om te weten of er in de nieuwe versie nu enkel drie kaarten zijn weggelaten, en dewelke, dan wel of ook *nieuwe* gebouwenkaarten zijn bijgekomen, en wat deze dan exact doen.
– De Deluxe-versie heeft 30 muntjes, de nieuwe versie slechts 25.
Er lijkt dus toch wel een en ander beknibbeld op inhoud, terwijl de prijs pakweg 20% duurder is dan de Deluxe-versie.
Desondanks blijft het spel een dikke aanrader, een persoonlijke favoriet, zelfs met 2 spelers speelt het echt uitstekend.
Dank voor de aanvulling. Ik heb de Deluxe versie ooit een keer gespeeld, de exacte inhoud ken ik niet.
Die circuskaarten zaten ooit ook in de vorige, gewone editie van het spel, maar leken me niet zoveel toe te voegen.