Geplaatst door 
Een paar maanden geleden hoorde ik voor het eerst over Wyrmspan. Wyrmspan zou een soort Wingspan zijn, maar dan met draken, dat uit zou komen in het voorjaar en dat bedacht was door Connie Vogelmann. Ik dacht oprecht dat het een 1 april grap was van de uitgever. Wingspan met draken, dat bedacht is door iemand die Vogelmann heet, met een releasedatum in het voorjaar (hoe vermijd je het gebruik van 1 april in een 1 april grap). Ik had ze door. Dacht ik. Maar ik had het mis. Wyrmspan bleek geen grap, maar een echt spel en de Nederlandse versie ligt nu in de winkels.
Het idee voor een Wingspan-met-draken-spel komt van Jamey Stegmaier, de eigenaar van Stonemaier Games (de uitgever die het als eerste aandurfde om Wingspan uit te geven). Schijnbaar kreeg hij regelmatig verzoeken voor een spin-off van Wingspan en gaven meerdere mensen aan dat ze hoopten op een versie met draken. Bij Stonemaier Games is het afgelopen jaar het spel Apiary van Connie Vogelmann uitgekomen en de samenwerking tussen Jamey en Connie beviel schijnbaar zo goed dat Jamey aan Connie vroeg of zij zin had om een op Wingspan gebaseerd spel te maken met draken. En zo gebeurde. En wees gerust, dit ging niet achter de rug van Wingspan-auteur Elizabeth Hargrave om, ze heeft niet alleen ingestemd met dit spel maar staat ook als mede-ontwikkelaar op de doos omdat ze Connie met al haar Wingspan-kennis geholpen heeft om Wyrmspan te ontwikkelen. Je kan in dit artikel nalezen hoe dat allemaal precies in zijn werk ging als je er meer over wilt weten.
Ik heb Wyrmspan inmiddels een paar keer gespeeld en zal in dit blogje een beeld schetsen van de verschillen tussen de twee spellen. Het zijn namelijk echt twee heel verschillende spellen, ondanks dat het Wingspan-DNA heel goed terug te zien is in Wyrmspan. Maar ja, het DNA van mensen en mensapen verschilt ook maar één procentje, dus dat laat al zien dat een klein verschil een grote impact kan hebben.
Thema: vogels vs draken
Het eerste grote verschil is natuurlijk het thema: vogels in Wingspan, draken in Wyrmspan. Dit is vooral een cosmetisch verschil, maar het werkt wel een beetje door. Zo staan er geen leuke weetjes op de draken-kaarten en mis je het plezier van vogels spelen die je kent uit je eigen achtertuin. In plaats van feitjes op de kaarten zit er wel een boekje van 32 bladzijdes in de doos waarin alle draken worden beschreven, inclusief de (verzonnen) weetjes.
Wat dan wel weer hetzelfde is gebleven is dat, net als bij Wingspan, alle draken bepaalde kenmerken hebben die van belang zijn voor het spel. Zo willen verschillende draken in verschillende grotten (=rijen) wonen. Op de zijkant van de kaart staat aangegeven in welke rij een draak zich thuis voelt. Dat is zowel met een kleur als met een positie aangegeven en daardoor is het spel toegankelijker gemaakt voor mensen die minder goed kunnen zien of kleurenblind zijn (in dit artikel lees je daar meer over). Van elke draak is verder aangegeven of het een drankenjong, kleine, middelgrote of grote draak is en of het speels, schuw, behulpzaam of juist agressief type is. Draken leggen net als vogels eieren en op de kaarten staat aangegeven hoeveel eieren er in een nest kunnen. Verder heb je verschillende grondstoffen nodig om een draak te bouwen en leveren ze ook nog een verschillend aantal punten op.
Tableau- en enginebuilden
Wat ook hetzelfde is gebleven is dat zowel Wingspan als Wyrmspan tableaubuilders zijn. Alle spelers hebben een eigen bordje waarop kaarten komen te liggen die je op een bepaalde manier kan activeren (enginebuilden). Bij Wingspan gaat dat van rechts naar links (of te wel: van achteraan de rij terug naar voren) en bij Wyrmspan precies andersom, namelijk van links naar rechts (van het begin van de rij naar het eind). Beide tableaus bestaan uit drie rijen. In Wingspan staan deze voor de verschillende landschappen, in Wyrmspan voor verschillende soorten grotten.
Ook de eigenschappen van de kaarten die je bouwt, vertonen grote overeenkomsten. Zo zijn er kaarten die je wat geven als je ze bouwt, kaarten die je iets geven als je ze activeert en kaarten die je iedere ronde iets opleveren. En wat ze dan opleveren kan gewoon iets zijn als extra grondstoffen, kaarten of eieren, maar ook extra manieren om punten te scoren door kaarten weg te stoppen of voedsel op de kaart te leggen. Tot zo ver niets wat de doorgewinterde Wingspanner niet meteen herkend. Wat wel nieuw is in Wyrmspan is dat er kaarten zijn die aan het eind van het spel extra scoringsmogelijkheden opleveren. Deze kaarten lijken op de bonuskaarten die je in Wingspan ook hebt, maar het verschil is dat je ze in Wyrmspan op je bord legt en dat ze daardoor soms ook een ruimtelijk effect hebben (je scoort punten afhankelijk van de kaarten die aangrenzend liggen).
Activeren van een rij
Maar wat wel echt anders voelt in Wyrmspan dan in Wingspan is hoe je een rij kaarten activeert. In je beurt mag je kiezen uit het bouwen van een draken- of grotkaart (daarover later meer) óf je kan een van je rijen activeren. Je activeert de rijen dus van links naar rechts (van begin naar eind). Onderaan iedere rij staan symbolen die aangeven wat je dan krijgt. Bij de bovenste rij krijg je bijvoorbeeld één voedsel , bij de middelste één drakenkaart en bij de onderste rij één grotkaart. Als je verder nog geen drakenkaarten gebouwd hebt in die rij, dan is dat wat je krijgt. Zodra je een drakenkaart bouwt, activeer je ook die kaart (al kan het dus zijn dat je er niets voor krijgt omdat de kaart bijvoorbeeld iets opleverde toen je hem bouwde). Dat is al fijn. Maar wat nog fijner is, is dat de kaart een soort bruggetje vormt naar de volgende beloning op het bord. Hoe meer kaarten je dus bouwt, hoe meer beloningen je krijgt.
Aantal acties per ronde
Een volgend belangrijk verschil tussen de twee spellen is het aantal beurten dat je in een ronde hebt. Beide spellen duren vier rondes lang, maar het aantal acties dat je hebt is verschillend. In Wingspan heb je altijd acht acties aan het begin van het spel en lever je elke ronde één actie in doordat je een actiesteen op het einde ronde doelen bordje legt. Bij Wyrmspan krijg je in iedere ronde zes munten. Dit zijn een soort van actiestenen, maar ze werken net anders. Iedere beurt lever je één munt in om een actie te mogen uitvoeren en daar komt nog de prijs van de gekozen actie bovenop (denk aan het inleveren van grondstoffen als je een nieuw draakje bouwt). Onderdeel van de prijs kan echter ook een muntje zijn. Je hebt dan dus een actie minder in een ronde. En heel af en toe kan je als beloning voor iets dat je gedaan hebt juist een extra munt krijgen waardoor je meer acties krijgt. Het is verder toegestaan om munten mee te nemen naar een volgende ronde.
Bijkomende kosten
Laten we nog even terug gaan naar de rijen, daar is nog iets bijzonders mee. Als je een rij wil activeren dan kost dat de eerste keer in een ronde alleen een actiesteen. Maar als je een rij een tweede keer wil activeren, dan kost dat naast een actiesteen ook nog een ei. En de derde keer moet je twee eieren inleveren (en eieren zijn vaak schaars dus dat is heel duur). En daarna is het klaar. Zelfs als je zou willen, dan kan je een rij niet vier keer activeren. In Wyrmspan is het dus niet mogelijk om een soort variant van de eierlegstrategie op te bouwen waarbij je een sterke rij maakt en die keer op keer op keer activeert.
Opbrengst van de rijen
En dan komen we bij het volgende opvallende verschil tussen de twee spellen. Bij Wingspan krijg je bij de bovenste rij voedsel, bij de middelste eieren en bij de onderste kaarten. Hoe meer kaarten je in de rij hebt liggen, hoe meer je er krijgt. Bij Wyrmspan hoort de bovenste rij bij voedsel, de middelste bij drakenkaarten en de onderste bij grotkaarten. Maar de rijen leveren niet alleen dat op, maar ook andere zaken. Op de tweede plek (die dus toegankelijk wordt als je één kaart hebt gebouwd) krijg je bijvoorbeeld in alle drie de rijen het recht om een stapje op het Drakengilde bord te zetten. Dit is aan apart bord waar je met een fiche over een spoor loopt waarbij je bij ieder stapje wat leuks krijgt (ik kom er zo nog op terug). De derde plek is dan weer dat je een grondstof, drakenkaart of grotkaart krijgt. Op de vierde plek krijg je in alle rijen een ei. En de laatste plek is iedere keer een hele sterke actie waarbij je voedsel of kaarten in punten om kan zetten (bijvoorbeeld door ze onder een ander kaart weg te leggen of door ze om te zetten in eieren). Hoe meer draken er dus in een rij liggen, hoe meer verschillende dingen je krijgt. Dat is heel fijn, maar maakt ook dat het lastig is om heel veel van één iets te verzamelen.
Grotten uitgraven
Hoe meer draken je bouwt, hoe meer lekkers je dus krijgt als je een rij activeert. Maar dat bouwen van een draak gaat niet zo maar. Je kan namelijk pas een draak bouwen als je een fijne grot hebt waar deze draak in kan wonen. De rijen stellen de grotten voor. Aan het begin van het spel is alleen het eerste stukje van elke rij uitgegraven en is er precies genoeg ruimte voor één draak. Maar voor elke volgende draak die je wilt bouwen, moet je eerst een plekje maken door de grot verder uit te graven. Dit is voor de eerste twee stukjes per grot gelukkig niet moeilijker dan een muntje gebruiken om de actie uit te voeren en een grot kaart uit je hand op het bord te leggen. Voor de derde grot moet je ook nog een ei betalen en voor de vierde (en laatste) grot zelfs twee eieren. Behalve dat het fijn is dat je op deze manier extra plekken voor je draken creëert, levert iedere grotkaart ook meteen wat op. Vaak krijg je gewoon iets (bepaalde grondstoffen, een ei, bepaalde kaarten, een stapje op het Drakengilde bord of zelfs een muntje), maar er zijn ook grotkaarten die je het recht geven om dingen om te ruilen of om een actie met korting uit te voeren (leg tot drie keer toe een ei af om een stapje op het Drakengilde bord te zetten).
Einde ronde doelen punten en Drakengilde punten
Net als in Wingspan zitten er in Wyrmspan einde ronde doelen. En voor ervaren Wingspanners zijn de einde ronde doelen die je in Wyrmspan tegenkomt bekende kost. Het gaat om zaken als het aantal draken met bepaalde eigenschappen dat je hebt (bijvoorbeeld het formaat, hun voedselkostenprijs of hun karakter), het aantal eieren dat je gelegd hebt of wie het verst is gekomen op het Drakengilde bord.
Maar naast deze scoringsmogelijkheid is er nog een extra scoringsmogelijkheid en daarvoor moeten we even terug naar het Drakengilde bordje. Op het midden van dit bordje leg je aan het begin van het spel een tegel neer. Op twee punten op het Drakengilde-spoor mag je een blokje op een vakje op deze tegel leggen en krijg je wat hier op staat. En daar zitten altijd extra scoringsmogelijkheden bij, zowel in de vorm van een vast aantal punten, maar ook als doel (scoor één punt voor elke twee eieren die je gelegd hebt). Maar behalve scoringsmogelijkheden kan je op dit bordje ook kiezen om direct iets te krijgen (bijvoorbeeld betaal een grondstof om kosteloos een grotkaart te mogen spelen).
Solo variant
Zowel Wingspan als Wyrmspan zijn voorzien van een solo variant. Ik heb meer dan 200 potjes Wingspan gespeeld en geen daarvan was een solo potje. Van wat ik er her en der over gelezen heb, werkt het prima. Maar mijn ding is het dus niet. Ik heb dus ook geen enkele interesse in de solo modus van Wyrmspan en heb hem dan ook niet geprobeerd en ook niet gekeken hoe hij werkt. Meer dan dat je Wyrmspan dus ook in je eentje kan gaan spelen, kan ik je er dan ook niet vertellen.
Spelbeleving
En dan is natuurlijk de belangrijkste vraag: hoe tellen al deze verschillen en overeenkomsten op en hoe leuk is dus het spel. En dat is nog best een lastige vraag om te beantwoorden omdat het heel persoonlijk zal zijn wat iemand leuk vindt. Aan de ene kant is de basis van beide spellen heel erg hetzelfde: je kiest iedere ronde een actie en voert die uit. Maar Wyrmspan is wel een stuk complexer dan Wingspan. Dit betekent dat de eerste potjes iedereen heel erg met zichzelf bezig zal zijn (lees: heel hard nadenken over wat je kan en wilt doen) en dat er dus weinig aandacht zal zijn voor wat de anderen aan het doen zijn (en nee, dit is geen vrijbrief om vals te spelen).
In mijn eerste potjes vond ik het dan ook een flinke een uitdaging om mijn “motortje” en beetje op gang te krijgen. Waar het me in Wingspan vaak wel lukt om ruim in grondstoffen, eieren en/of kaarten te komen zitten, kreeg ik dat in Wyrmspan nog niet voor elkaar. Alles is krapper. En dat is onderdeel van de uitdaging van dit spel. En dat heeft ook wel wat. Ik vind het een interessante vondst dat het minder aantrekkelijk is gemaakt om heel vaak dezelfde rij te activeren. En ik vind het gebruik van actiemuntjes waardoor je meer of minder acties per ronde hebt ook leuk gevonden.
Maar door de schaarste aan kaarten had ik voor mijn gevoel wel echt minder mogelijkheden om op zoek te gaan naar mooie combinaties van kaarten om te bouwen en dat vond ik jammer. Als je maar weinig kaarten krijgt, heb je gewoon minder om uit te kiezen en dus minder mogelijkheden om er een killer combo mee te maken. Als ik het spel vaker speel, dan ga ik hier vast beter in worden, maar ervaren Wingspanners zullen de eerste potjes wel echt even moeten omschakelen.
In Wingspan zit meer interactie dan in Wyrmspan doordat er meer kaarten zijn waarbij je meeprofiteert van de acties van anderen. In Wyrmspan komen wel de acties terug waarbij je zelf twee van iets krijgt en de andere(n) één, maar er zijn geen “als een ander dit doet, dan mag jij dat doen” kaarten. Iedereen is daardoor vooral lekker op zijn eigen bordje aan het werk zonder veel acht te slaan op wat de anderen doen. De belangrijkste bronnen van interactie komen in Wyrmspan uit de einderonde doelen en de race om blokjes op het Drakengilde bord.
Ondanks de vele overeenkomsten spelen Wingspan en Wyrmspan dus heel verschillend en is Wyrmspan een flinke stap uitdagender. Voor mij als ervaren Wingspanner was de eerste kennismaking dan ook even schrikken. Ik had ergens toch verwacht dat ik met al mijn Wingspan-ervaring dit spel makkelijk zou oppakken, maar niets was minder waar. Ik pikte de regels en structuur van het spel makkelijk op, maar moest (en moet nog steeds) echt weer op zoek naar de balans in het spel. Ik moet ontdekken wat de waarde van de verschillende kaarten is en wat je op welk moment wilt doen. En dat is leuk en frustrerend tegelijkertijd. Wyrmspan is in die zin echt “a brand new world” die je kan gaan ontdekken. En dat is een uitdaging die ik graag aanga.