Witchstone

Reiner Knizia is een auteur die met schijnbaar moeiteloos gemak spelelementen hergebruikt. In veel van zijn spellen herken je bouwblokken terug die hij ook in andere spellen heeft gebruikt. Het knappe is dat dat iedere keer toch weer een hele nieuwe speelervaring oplevert. Ook in Witchstone is de hand van Knizia duidelijk zichtbaar, maar het opvallende is dat de inspiratie dit keer ook lijkt te komen uit spellen van andere auteurs. Dat zou zo maar de inbreng kunnen zijn van zijn co-auteur Martino Chiacchiera. En dat is bijzonder, want Knizia staat er om bekend dat hij liever alleen werkt dan samen. Het spel waarvoor hij bereid is geweest om van zijn normale werkwijze af te wijken, moet dan haast wel iets heel bijzonders zijn.

Witchstone speelt zich af in een magische wereld waarin tovenaars en heksen mysterieuze rituelen uitvoeren om de zogenaamde Witchstone van magische energie te voorzien. Laat je je door deze omschrijving niet afschrikken, als je eenmaal aan het spelen bent dan vergeet je het thema al snel en ben je vooral bezig om op verschillende manieren punten bij elkaar te sprokkelen.

Witchstone is namelijk een echte puntensalade waarin je via verschillende soorten acties punten kan scoren. Iedere speler heeft een eigen spelersbordje. Iedere ronde plaats je een fiche op dit bordje en voer je vervolgens de twee acties uit die op dit fiche staan. Je mag acties net zo vaak uitvoeren als de groep van dezelfde acties waar het net gelegde fiche deel van uit maakt groot is. Dus stel er liggen al twee velden met een kristalsymbool naast elkaar en je legt er een derde bij, dan mag je de kristal-actie drie keer uitvoeren. Voor alle acties geldt dat meer beter is, dus je probeert tijdens het spel de fiches zo neer te leggen dat ze tot zo groot mogelijke groepen behoren.

De acties die je vervolgens uitvoert, hangen vervolgens met elkaar samen. Zo kan je bijvoorbeeld met de kristal-actie paadjes van kristal maken op het centrale speelbord. Voor elk paadje scoor je punten. Maar later in het spel kan je met de heks-actie heksen over de kristal-paadjes laten lopen naar nieuwe locaties. Elke locatie die je bezet met een heks levert je dan vervolgens weer punten op.

Bij veel acties in het spel kan je naast punten ook bonusacties scoren. Als je bijvoorbeeld met je heks als eerste een nieuwe locatie bezet, dan krijg je het fiche dat op die locatie lag en daarop staat een actie (bijvoorbeeld de pentagram-actie) die je met dit fiche mag uitvoeren. Deze kan je dan misschien wel zo inzetten dat je daarmee een volgende bonusactie scoort, etc.

Behalve dat acties meteen punten opleveren, zijn er ook nog twee acties die zorgen dat je punten krijgt voor de dingen die je doet. Met de toverstaf-actie mag je bijvoorbeeld stapjes zetten op een spoor (in de vorm van een toverstaf) waar je op verschillende punten of een bonus krijgt of punten scoort voor wat je al gedaan hebt (bijvoorbeeld: je scoort één punt voor iedere heks die je op dat moment in het spel hebt gebracht). De andere actie is de perkament-actie waarmee je kaartjes scoort (waarop een perkamentje staat afgebeeld). Er zijn twee soorten kaarten. Met de eerste kun je acties die je kiest versterken (bijvoorbeeld als je de kristal-actie versterkt dan mag je twee extra kristallen op het bord plaatsen). En met de tweede soort kan je aan het eind van het spel punten scoren door opdrachten te vervullen (bijvoorbeeld voor het aantal kristal-paadjes dat je gemaakt hebt).

Na elf rondes is de Witchstone schijnbaar opgeladen en het spel afgelopen. Wie dan de meeste punten heeft verzameld, wint het spel en wordt de nieuwe meester van de heksensteen.

…en de waardering

In Witchstone is de basis van de puntensalade het puzzelen met fiches dat Knizia al eerder gebruikten in zijn klassieker Genius. Dit keer scoor je alleen niet direct punten, maar acties. Het actiedeel van het spel doet vervolgens erg denken aan spellen van Stefan Feld (zoals Burgen von Burgund of Bonfire).  En alsof dat nog niet genoeg is, komt daar het gebruik van bonusacties bovenop dat we kennen uit de spellen uit de Clever-serie en Rajas of the Ganges the Dice Charmers. Deze optelsom resulteert in een spel waar je je fiches zo probeert neer te leggen dat ze veel acties opleveren waarmee je hopelijk een kettingreactie met bonusacties in werking zet. Hoe verder je komt in het spel, hoe beter dat doorgaans lukt.

Witchstone is daarmee een vernieuwende mix van bekende ingrediënten. En dat levert een lekker pittig spel op. Doordat je afhankelijk bent van de volgorde waarin de actiefiches tevoorschijn komen (je hebt keuze uit vijf open fiches) en je uiteindelijk maar elf van de vijftien fiches gebruikt (het spel is na elf rondes afgelopen), is elk spel anders. Je kan je wel voornemen om een bepaalde strategie te gaan volgen, maar als je niet de fiches trekt die die strategie steunen, dan zal je iets anders moeten bedenken. Dit is meteen ook een klein nadeel in dit spel: als de fiches op een voor jou heel onlogische volgorde komen, dan kan dat best frustrerend zijn. Zo zou het kunnen voorkomen dat je al snel je fiches met de heks-actie trekt (waarvoor je dus kristallen-paadjes moet aanleggen), maar juist niet die met de kristal-actie om de  benodigde paadjes te maken. In dat geval zal je dus flexibel moeten zijn en je strategie aanpassen aan wat je wel kan doen (als je niet kan doen wat je wilt, doe dan wat je kan). Die combinatie van een plan kunnen bedenken dat je probeert uit te voeren, maar daarbij flexibel blijven om je aan te passen op de (on)mogelijkheden, maakt dit een spel waarin je van begin tot eind lekker bezig bent.