Geplaatst door Het is lastig om het beste of meest succesvolle spel te benoemen van een auteur die al meer dan 40 jaar lang actief is. Hoe kies je tussen El Grande, Tikal, Take 5! of That’s life. En dat zijn nog maar een paar van zijn spellen. Leer in dit interview de man achter deze indrukwekkende lijst met spellen kennen.
Wie is Wolfgang Kramer?
Kunt u zich kort voorstellen aan onze lezers. Wie is Wolfgang Kramer behalve een beroemde spelauteur?
Mijn naam is Wolfgang Kramer. Ik woon samen met mijn vrouw in een exclusief senioren-complex in Stuttgart, naast een wonderschoon park. Stuttgart ligt in Zuid-Duitsland en staat bekend om zijn auto-industrie. Zowel Mercedes-Benz als Porsche komen hier vandaan. Ook op cultureel en sportief gebied heeft Stuttgart veel te bieden en daar maken wij ook graag gebruik van. Het ballet van Stuttgart is bijvoorbeeld wereldberoemd.
Ik ontwikkel al meer dan 45 jaar spellen, dat is zowel mijn hobby als mijn beroep. Mijn vrouw helpt me daarbij. Ze is de positieve kracht in alle dingen. We vormen echt een team.
Als ik me niet met spellen bezig houd, dan luister ik graag naar klassieke muziek. Ook ga ik graag met mijn vrouw naar concerten, de opera, ballet, musea, of restaurants. Verder lees ik graag romans of non-fictie of kijk films op tv. Ik wandel ook graag door prachtige landschappen. Ik vier graag feestjes in ons senioren-complex met de andere bewoners of ga naar een spellen-evenement.
Hoe bent u een spelauteur geworden?
Ik speelde als kind al heel graag spellen. Als tiener veranderde ik al de regels van nieuw gekochte spellen. In mijn vriendenkring waren de aangepaste spellen populairder dan het origineel. Uit mijn vriendenkring kwam dan ook de aansporing om een keer een compleet nieuw spel te ontwikkelen. Dit idee nestelde zich in mijn gedachten. Op mijn dertigste besloot ik alsnog te gaan studeren en toen ontwikkelde ik tijdens mijn studie mijn eerste spel. Het was een abstract spel over paardenrennen en heette TEMPO. Dit spel werd door een uitgever uitgegeven. Met mijn tweede spel verliep het proces op dezelfde manier. Dit motiveerde mij om verder te gaan met het ontwikkelen van spellen. Ieder jaar is er een nieuw spel van mijn hand uitgegeven. En zo werd spellen-ontwerpen mijn passie.
Wat zou u geworden zijn als u geen beroemde spelauteur was geworden?
Ik gaf leiding aan een decentraal datacentrum met 14 medewerkers van een groot bedrijf. In mijn vrije tijd ontwikkelde ik ondertussen spellen. Nadat ik 15 jaar zo gewerkt had en halverwege de 40 was, werd deze combinatie me te veel. Ik moest gaan kiezen. Mijn vrouw en ik hebben toen samen besloten dat we ons gingen toeleggen op de spellen. Ik nam ontslag en sinds 1989 ben ik dus een freelance spelauteur. Als ik geen succes zou hebben gehad met mijn spellen, dan was ik weer teruggekeerd naar mijn oude baan.
Het ontwerpen van spellen
Op welk spel dat u ontworpen heeft ben u het meest trots?
Ik hou van veel van mijn spellen en ik ben er trots op. Dus het is moeilijk voor mij om er een uit te kiezen. In elk geval zou ik El Grande noemen omdat in dat spel de meeste nieuwe spelmechanismen zitten.
Maar ik kies ook Take 5!, omdat dat dat een heel origineel ontwerp is en verreweg mijn meest succesvolle spel. Er zijn meer dan 5 miljoen exemplaren van verkocht en ieder jaar komen daar nog 200.000 extra verkochte exemplaren bij. Maar ik ben ook trots op de maskertrilogie (Tikal, Java, Mexica, uit de periode 1999-2002). En op mijn eenvoudige spellen, zoals Hugo, het slotspook en That’s life, waarmee ik veel niet-spelers hoop over te halen om spellen te gaan doen.
Wat is het meest typische Kramer-spel dat u heeft ontworpen?
Spellen zijn bruggen die mensen samenbrengen. Gezelligheid, speelplezier, spanning, verrassing, originaliteit en wederspeelbaarheid zijn voor mij belangrijke elementen. Daarom ontwikkel ik graag spellen die je met grote groepen kunt spelen, zoals bijvoorbeeld Take 5! (voor 2 -10 spelers), Wie is de Ezel (voor 2-12 spelers), Personality (voor 3-8 spelers), Hugo, het slotspook (voor 2-8 spelers), Category (voor 2-6 spelers en in teams zelfs met meer dan 20 spelers), Tanz der Hornochsen (voor 2-8 spelers), CIA (voor 2-7 spelers). En veel van mijn andere spellen kan je ook met 2-6 mensen spelen.
Bij veel van mijn spellen zijn geluk en tactiek ongeveer even belangrijk. Als je mijn ludografie bekijkt, dan valt het op dat ik me niet toegelegd heb tot één soort spel, maar dat ik heel veel verschillende soorten spellen heb ontworpen. Ik heb kinderspellen, strategie-spellen voor volwassenen, kaartspellen, communicatieve spellen, coöperatieve spellen, en behendigheidsspellen ontworpen. Ik houd van afwisseling bij het ontwikkelen van spellen. Er zijn maar weinig spelsoorten die ik niet geprobeerd heb.
Wat is het leukste aspect van het zijn van een spel-auteur?
Ik houd het meest van het ontwikkelwerk. Ik vind het leuk om te ontdekken in welke richting een spel zich ontwikkelt. Ik vind het verder leuk om een nieuw spel voor te leggen aan testspelers. Dat is altijd een spannend moment. Hoe wordt het spel ontvangen? Waar wordt tijdens het spelen over gepraat? Hoe gedragen de spelers zich? Willen ze het misschien meteen nog een keer spelen? Vinden ze het leuk of niet, en waarom dan? En wat moet nog verbeterd worden? Het leukste vind ik het als een spel goed ontvangen wordt.
U werkt soms ook met andere spelauteurs samen (zoals Michael Kiesling). Wat is voor u het geheim voor succesvol samenwerken?
Betrouwbaarheid, openheid, eerlijkheid, vertrouwen, professionaliteit, bespreekbaarheid en objectiviteit zijn kwaliteiten die belangrijk zijn als je met iemand samen werkt.
Het is onvermijdelijk dat je soms verschillende meningen hebt over mechanismen. Dan moet je goed kunnen uitleggen waarom jouw idee werkt. Als het niet lukt om er samen uit te komen, dan testen we beide alternatieven en observeren we de testspelers. Meestal wordt dan wel duidelijk wat het beste idee is.
Met wie zou u nog wel een keer samen willen werken?
Ik werk graag samen met mijn co-auteurs en heb geen wensen op dit gebied.
U bent al meer dan 40 jaar bezig met het ontwerpen van spellen. Wat zijn de belangrijkste veranderingen in deze periode?
Bordspellen zijn in de afgelopen 45 jaar heel erg veranderd en zijn veel zichtbaarder geworden in de maatschappij. Vroeger waren er misschien 100 nieuwe spellen in een jaar, met de nadruk op kinderen en familiespellen. Tegenwoordig zijn er meer dan 2.000 spellen per jaar, met de nadruk op spellen voor volwassenen. Tegenwoordig is er een tweedeling in de spellenmarkt, met aan de ene kant een markt voor geavanceerde bordspellen en aan de andere kant een markt voor eenvoudige, leuke bordspellen. Het niveau van de spellen is gestegen. Tegenwoordig zijn er heel veel kleine uitgevers die uitdagende bordspellen uitgeven, vroeger deed alleen Hans im Glück dat en iets later Alea. Tegenwoordig zijn er, met name buiten Duitsland, heel veel kleine uitgevers van dit soort spellen. Tegenwoordig zijn er ook heel veel spellen waarin nieuwe spelmechanismen worden gebruikt. Denk aan worker-placement, deckbuilding, escaperoom, legacy, coöperatieve, ruilkaart en communicatieve spellen. Sinds 15 jaar is er sprake van een internationale markt voor complexe spellen en deze markt groeit nog steeds langzaam maar zeker. Dat vind ik een hele positieve ontwikkeling.
Welk advies kunt u mensen geven die ook een spel-auteur willen worden?
Ik heb twee adviezen. Mijn eerste advies is: testen, testen, testen, testen met zo veel mogelijk verschillende mensen. Liever tien keer te veel getest, dan één keer te weinig. Met iedere test leer je je spel beter kennen en meestal levert het je aanknopingspunten op om het spel te verbeteren. Mijn tweede advies is om als iedereen zegt dat het spel goed is, het toch nog te verbeteren. Een goed spel is in de huidige markt niet goed genoeg meer, spellen moeten uitmuntend zijn. Wees daarom niet tevreden met een goed spel. Blijf proberen om het spel te verbeteren, zelfs als een uitgever al toegezegd heeft het te gaan uitgeven.
Het spelen van spellen
Waarom vindt u het leuk om spellen te doen?
Spellen hebben bijzondere eigenschappen die mij fascineren. In tegenstelling tot films, boeken of muziek verloopt elk spel anders. Je weet niet hoe het spel gaat eindigen. Bij een spel kan je bovendien het verloop en het eind beïnvloeden. Als je een film kijkt, een boek leest, of naar muziek luistert, dan ben je een buitenstaander die de opwinding meebeleeft, maar je kan er geen invloed op uitoefenen. Als je een spel speelt, dan zit je in het centrum van de ervaring en kan je het verloop van het spel beïnvloeden, zonder te weten hoe het af zal lopen. Een spel verloopt als het echte leven, met als groot verschil dat alles wat in het spel gebeurt niets met de werkelijkheid te maken heeft.
Speelt u ook spellen van andere auteurs? En zo ja, speelt u dan voor uw plezier, voor inspiratie of om in de gaten te houden wat de concurrentie doet?
Ik speel graag de spellen van mijn collega’s. Ik heb plezier in het spelen, maar kijk ook met grote belangstelling of ik nieuwe, originele mechanismen kan ontdekken.
Wat zijn uw favoriete spellen?
Ik speel heel veel soorten spellen met plezier. Van strategiespellen tot eenvoudige, leuke spellen of communicatieve of coöperatieve spellen. Ik houd van alle spellen waar je plezier hebt tijdens het spelen.
Over Covid
Hoe beïnvloedt Covid uw dagelijks leven in het algemeen en uw werk als bordspel-auteur in het bijzonder?
Bordspel-auteurs hebben het grote voordeel dat het ontwikkelen van spellen met Corona net zo leuk is als zonder Corona omdat Corona geen invloed heeft op het ontwikkelproces. Ik mis echter wel het spelen en testen met andere mensen. Omdat het leven buitenshuis maar beperkt mogelijk is, had ik in 2020 veel meer tijd om spellen te ontwikkelen en die tijd heb ik ook goed gebruikt. Helaas was het niet mogelijk om spellen met vrienden te testen. Daarom heb ik veel solotests gedaan. Ik heb simulaties uitgevoerd met 2, 3 en 4 spelers. Mijn vrouw en ik hebben samen 4 en 6 spelers gesimuleerd.
Wat helpt u om door deze tijd heen te komen?
Ik kan mezelf goed vermaken en daardoor beïnvloed Corona mijn leven niet erg. Wat ik mis, zijn ontmoetingen met mensen, met vrienden en met familieleden. Ik mis de kunst- en culturele evenementen, vakantiedagen in een prachtige omgeving en bezoeken aan restaurants. Maar ik maak me niet al te veel zorgen over wat ik niet kan beïnvloeden. Ik weet zeker dat deze tijd voorbij zal gaan en ik kijk uit naar de tijd na Corona.
Wilt u ten slotte nog wat kwijt?
Ik wil graag de hartelijke groeten doen aan alle spellengekken in Nederland en de rest van de wereld.
Ik heb dit interview zelf vertaald uit het Duits. Als je liever de originele tekst lees, dan kan dat op BGG (klik hier).