Tzaar

Het spel …

Na zes spellen en jarenlange noest arbeid was vorig jaar het project Gipf met het verschijnen van Pünct dan eindelijk af. Of toch niet? Terugkijkend op de reeks besloot Kris Burm dat Tamsk, het tweede spel in de reeks, minder goed bij de rest paste. De oplossing? Bedenk gewoon een nieuw spel dat Tamsk kan vervangen. De vervanger heet Tzaar en in een stukje Orwelliaanse geschiedschrijving is Tamsk gewist uit de Gipfreeks. Het spel krijgt nu zijn eigen plekje buiten de reeks.

Tamsk heb ik nog nooit gespeeld, maar Tzaar past in ieder geval uitstekend tussen de andere spellen. Dankzij het krimpende speelveld doet het spelverloop wat aan Zèrtz en vooral Dvonn denken. Iedere speler beschikt over dertig speelstukken in drie soorten: zes Tzaars, negen Tzarra’s en vijftien Totts. Natuurlijk hadden de stukken net zo goed Reiner, Wolfgang en Klaus kunnen heten maar de huidige namen passen wellicht wat beter tussen de andere namen in de reeks.

Net als in Yinsh staan de speelstukken op de snijpunten tussen driehoekige speelvlakken. Tijdens je beurt mag je twee acties uitvoeren, waarvan de eerste altijd moet zijn dat je een stuk van de tegenstander staat. Als tweede actie mag je nog een keer slaan, een eigen stuk versterken of passen.

Een eigen stuk sterker maken doe je door een stuk bovenop een ander stuk of andere stapel van jezelf te plaatsen. Je slaat daarmee als het ware een of meer stukken van jezelf, maar het slaande speelstuk wordt wel sterker: stapels mogen niet door lagere stapels of enkele stukken geslagen worden.

Uiteindelijk is het doel om van een speelstuk van je tegenstander alle exemplaren van het bord te verwijderen, of het spel zo op te zetten dat je tegenstander aan het begin van zijn beurt geen stuk kan slaan. In beide gevallen heb je gewonnen.

… en de waardering

Net als Dvonn en Yinsh, mijn beide favorieten uit de reeks, is Tzaar weer een flitsend abstract spel. Omdat je iedere beurt moet slaan, neemt het aantal speelstukken snel af. Zo slinkt het aantal mogelijke plaatsen op het bord, want lege plekken zijn, net als in Dvonn, taboe. Dankzij de twee verschillende winstcondities kun je verschillende strategieën hanteren, en soms nog tegelijk ook. In Tzaar is de verdediging soms de beste aanval. Door het versterken van een eigen speelstuk bescherm je deze niet alleen tegen een aanval, maar je zet je tegenstander ook onder druk daar op te reageren.

In Tzaar moet je altijd een goede balans zien te houden tussen aanval en verdediging. Ook de timing van beide is belangrijk. Soms kun je door het doen van een verdedigende zet de beurten erop vol op de aanval spelen of juist andersom. Je moet voortdurend de afweging maken tussen het verzwakken van je tegenstander of het versterken van je eigen positie.

Een potje Tzaar is over het algemeen erg snel gespeel, maar in die tijd gebeurt er een hoop. Tzaar is wederom een uitstekend spel van Kris Burm, waar ik nog wel een paar jaar plezier zal hebben.