Geplaatst door Ik probeer mijn recensies altijd zo te schrijven dat ze ook begrijpelijk zijn voor mensen die geen hardcore bordspellenliefheber zijn. Maar ongemerkt sluipt er toch regelmatig een woordje spellenjargon in. Daarom ga ik in deze serie blogjes het meest gebruikte jargon uitleggen.
Spellenspelers houden er van om spellen op te delen in verschillende groepen. Dat is handig omdat je op die manier snel aan een andere spellengek kan uitleggen om wat voor soort spel het gaat (bijvoorbeeld: workerplacer met een vleugje deckbuilden). Maar zo’n term ontstaat pas als er meer spellen zijn die op een bepaalde manier op elkaar lijken en er dus behoefte ontstaat om de groep met soortgelijke spellen een naam te geven.
Bij roll & write spellen is het grappige dat de term pas lang na het verschijnen van het eerste roll & write spel in zwang raakte. Het oudste roll & write spel dat ik ken is namelijk Yahtzee uit 1956 (wie heeft het niet ooit gespeeld), maar de term roll & write ontstond pas meer dan vijftig jaar later.
Met Yahtzee is denk ik ook meteen duidelijk wat er met roll & write spellen wordt bedoelt. Dit zijn spellen waarin er eerst gedobbeld wordt en er daarna iets wordt opgeschreven. Dit kunnen getallen zijn (zoals in Yahtzee), maar tegenwoordig zijn er ook veel spellen waarin je op basis van je dobbelworp iets mag afkruisen of tekenen.
Het concept van een roll & write spel bestaat dan ook langer dan de naam. Er kwamen ook voor de term roll & write in opmars raakte dan ook af en toe al van dit soort spellen uit. Denk bijvoorbeeld aan High Score van Ravenburger (tegenwoordig te koop onder de naam Knister). Dit is een leuk spel, maar het was zijn tijd zo ver vooruit dat het genre waar het bij hoort, nog uitgevonden moest worden.
Het spel dat roll & write spellen écht op de kaart zette en daarmee het balletje voor het genre echt aan het rollen bracht, was Qwixx (2012). In dit spel moeten de spelers op- en aflopende genummerde rijtjes afkruisen in vier kleuren. Dobbelstenen bepalen welke nummers je in een beurt mag afstrepen. Ik denk dat het veel over het succes van dit spel zegt, dat dit spel nog steeds goed verkrijgbaar is (zelfs de gewone speelgoedwinkel heeft het in het schap liggen).
Qwixx heeft veel spelauteurs de ogen geopend voor wat mogelijk is met dobbelstenen en hen geïnspireerd om hun eigen roll & write spellen te gaan ontwerpen. En die mogelijkheden blijken eindeloos te zijn als je kijkt naar de enorme stapel roll & write spellen die de afgelopen jaren zijn verschenen (tot mijn genoegen moet ik er bij zeggen, ik houd namelijk erg van dit soort spellen). En dan gaat het niet alleen om zelfstandig speelbare spellen, maar het is inmiddels ook al lang niet meer ongebruikelijk voor een succesvol spel om (naast of in plaats van een kaartspel) een roll & write spin off te krijgen. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij Cøpenhagen Roll & Write en Lost Cities.
Dobbelstenen zijn natuurlijk niet de enige manier om willekeurige opties te genereren. Dat kan ook met een deck kaarten. Tegenwoordig bestaan er dus niet alleen meer roll & write spellen, maar ook flip & write spellen. In deze spellen bepalen kaarten de keuzes die spelers in het spel mogen maken. Het bekendste voorbeeld is Welcome to…, waarin spelers drie straten vol huizen moeten bouwen door telkens een setje van twee kaarten te kiezen waarvan op de ene het huisnummer staat (die moeten natuurlijk oplopend geplaatst worden) en de ander een extra functie (zoals een zwembad of mooie boompartij voor in de straat).
Andere leuke roll & write of flip & write spellen zijn: Keer op Keer, Clever, Cartographers, Railroad Ink en Rajas of the Ganges Dice Charmers.